مطالعات راهبردی سیاست بین الملل

راهبرد اروپا در قبال تحولات سوریه (مطالعه موردی انگلستان و فرانسه 2018 -2011)

رضا اختیاری امیری؛ مختار صالحی؛ عصمت عارفی

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 1-32

https://doi.org/10.22080/jpir.2019.2555

چکیده

موقعیت ژئوپلتیک سوریه این کشور را به محل تلاقی و برخورد منافع قدرتهای منطقهای و بینالمللی تبدیل کرده است. به همین دلیل با آغاز بحران در سوریه، کنشگران مختلف منطقهای و بینالمللی از جمله کشورهای ... بیشتر موقعیت ژئوپلتیک سوریه این کشور را به محل تلاقی و برخورد منافع قدرتهای منطقهای و بینالمللی تبدیل کرده است. به همین دلیل با آغاز بحران در سوریه، کنشگران مختلف منطقهای و بینالمللی از جمله کشورهای اروپایی در چارچوب اهداف و منافع خود به ایفای نقش پرداختند. برای کشورهای اتحادیه اروپا گسترش نا امنی در منطقه خاورمیانه نگران کننده است. به همین دلیل آنها از زمان آغاز بحران در سوریه راهبردهای گوناگونی را در رابطه با تحولات این کشور اتخاذ کردند. هدف پژوش حاضر بررسی راهبرد کلان اروپا، مطالعه موردی کشورهای فرانسه و انگلستان، که دیپلماسی فعالی در قبال سوریه اتخاذ کردند، در قبال بحران سوریه میباشد. بر همین اساس سوال اصلی بر این مبنا قرار دارد که انگلستان و فرانسه تاکنون چه راهبردهایی را در مواجهه با بحران سوریه اتخاذ کردند؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که فرانسه و انگلستان همسو با راهبرد کلان اروپا، به تناسب روند تحولات سوریه و پیامدهای آن، راهبردهای مختلفی را تاکنون اتخاذ کردهاند که میتوان آنها به ترتیب در سه قالب: الف)راهبرد تهدید و فشار با هدف تغییر رژیم؛ ب) راهبرد مداخلهگرایی نظامی با محوریت مقابله با تروریسم و ج) نهایتا راهبرد حفظ وضع موجود و حمایت از فرایند دولت- ملتسازی تقسیم بندی نمود. روش پژوهش تبیینی -تحلیلی است و از چارچوب نظری مکتب کپنهاگ برای تحلیل موضوع پژوهش استفاده شده است.

تبیین علل تغییر رفتار حزب عدالت و توسعه نسبت به کردهای ترکیه بر اساس نظریه پیوستگی جیمز روزنا

علی باقری دولت آبادی

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 33-63

https://doi.org/10.22080/jpir.2019.16505.1083

چکیده

با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در سال 2002 نگاه تازه ای به مسئله کردها در ترکیه شکل گرفت. در مدت زمامداری این حزب تا سال 2014 روند رسیدن به یک صلح نهایی با کردها در مسیری دنبال می‌شد که بسیار امیدوارکننده ... بیشتر با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در سال 2002 نگاه تازه ای به مسئله کردها در ترکیه شکل گرفت. در مدت زمامداری این حزب تا سال 2014 روند رسیدن به یک صلح نهایی با کردها در مسیری دنبال می‌شد که بسیار امیدوارکننده بود؛ اما از این سال به بعد به یکباره جریان صلح و حل مسئله کردها روندی معکوس به خود گرفت و ناآرامی در بسیاری از مناطق کردنشین را به همراه آورد. سوال اصلی پژوهش این است که علل تغییر رفتار حزب عدالت و توسعه نسبت به کردها پس از سال 2014 چه بود؟ فرضیه پژوهش بر افزایش قدرت اردوغان و سوق یافتن وی به سمت اقتدارگرایی تاکید دارد. برای انجام این پژوهش از نظریه جیمز روزنا و روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد اگرچه اقتدارگرایی اردوغان پس از سال 2014 و راه یابی حزب دموکراتیک خلق‌ها به پارلمان این کشور در بوجود آمدن این وضعیت نقش برجسته‌ای داشته است اما نمی‌توان نقش عوامل خارجی در این باره را نادیده گرفت. ظهور داعش و قدرت گرفتن کردهای سوریه در بخش های شمالی این کشور و ناامیدی از روند پیوستن به اتحادیه اروپا ازجمله عوامل مهم خارجی در این خصوص می باشند. لذا طبق نظریه پیوستگی جیمز روزنا دو متغیر فرد و نظام بین الملل بیشترین تاثیر را بر رفتار دولت ترکیه نسبت به کردها گذاشته است.

منطقه گرایی در آفریقا از منظر مکتب کپنهاگ

رحمت حاجی مینه؛ علیرضا وزین

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 65-86

https://doi.org/10.22080/jpir.2019.15777.1068

چکیده

از دیرباز همواره رهبران کشورهای آفریقای تلاش نموده اند با توجه به تحولات داخلی و بین المللی، ضمن اتخاذ استراتژی واحد منطقه گرایی به منظور وحدت قاره آفریقا موجبات رشد و توسعه این قاره را فراهم آورند. با ... بیشتر از دیرباز همواره رهبران کشورهای آفریقای تلاش نموده اند با توجه به تحولات داخلی و بین المللی، ضمن اتخاذ استراتژی واحد منطقه گرایی به منظور وحدت قاره آفریقا موجبات رشد و توسعه این قاره را فراهم آورند. با تأسیس و ظهور «سازمان وحدت آفریقا» و سیر روند تحول آن که منجر به ایجاد «اتحادیه آفریقا» در عرصه معادلات ساختاری منطقه آفریقا شد، ساز و کاری درون منطقه ای در بین کشورهای عضو بوجود آمد تا به صورت همه جانبه، عوامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی مشترک را به هم پیوند دهد و فرایند همکاریهای منطقه ای و منطقه گرایی را ارتقاء بخشد. وضعیت امنیتی و اقتصادی منطقه آفریقا که هم تحت تأثیر بازیگران دولتی و هم بازیگران فرامنطقه ای قرار دارد، فرایند توسعه منطقه گرایی را دچار مشکلات و موانعی ساخته که چشم انداز و تحقق اهداف مورد نظر به آسانی قابل دست یابی نباشد. از طرف دیگر در راستای تحولات جهان و منطقه، کشورهای آفریقایی به ضرورت دریافته اند که برای مقابله با چالش های موجود در آفریقا، نیاز به همبستگی و انسجام بیشتری است تا بتوانند به اهداف اتحادیه آفریقا دست یابند. در این مقاله برای مطالعه روند همگرایی منطقه ای در آفریقا؛ علاوه بر بررسی موانع ساختاری آفریقا، بحث مسائل امنیتی و تأثیر آن در عرصه رشد و توسعه کشورهای آفریقایی به عنوان عنصر تعیین کننده مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. نویسندگان تلاش دارند تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی؛ منطقه گرایی در آفریقا را با استفاده از مکتب کپنهاگ بررسی کنند.

آمریکا-انگلستان و تحولات منطقه غرب آسیا

رحمان حبیبی؛ حسین پوراحمدی

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 87-111

https://doi.org/10.22080/jpir.2019.15561.1064

چکیده

چکیدهدر یک نظام منطقه‌ای علاوه بر قدرت‌های منطقه‌ای و سایر کشورهای عضو آن، باید به قدرت‌های مداخله‌گر فرا منطقه‌ای نیز توجه داشته باشیم. چه‌بسا این قدرت‌ها نقش مؤثر و تعیین‌کننده‌ای را می‌توانند ... بیشتر

نقش بحران سوریه در واگرایی روابط ایران و ترکیه: تقابل دو راهبرد متفاوت در مدیریت بحران در منطقه خاورمیانه

حمیدرضا حمیدفر؛ مجید عباسی؛ فاطمه کهریزی

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 113-137

https://doi.org/10.22080/jpir.2018.14512.1045

چکیده

نوشتار حاضر در پی بررسی رویکرد سیاست خارجی ایران و ترکیه در بحران سوریه بر مبنای نظریه نوواقع‌گرایی با تمرکز بر دو شاخه‌ی آن یعنی واقع‌گرایی تدافعی و تهاجمی است. این مقاله در پی پاسخ‌گویی به این پرسش ... بیشتر

بررسی منازعه هند و پاکستان بر اساس نظریه بازدارندگی هسته ای والتز

الهام رسولی ثانی آبادی؛ سعید عطار؛ زهرا ماوندادی

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 139-166

https://doi.org/10.22080/jpir.2019.16348.1081

چکیده

مدیریت منازعه میان دو کشور هند و پاکستان در سال های پس از 1998 از عوامل مختلفی اثر پذیرفته است. تغییر در ساختار بین المللی دوران پساجنگ سرد، تحول در سیاست خارجی هند و تلاش این کشور در نقش آفرینی در حوزه های ... بیشتر

منافع روسیه و بحران های منطقه قفقاز جنوبی

احمد رشیدی؛ ماری ملکی

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 167-193

https://doi.org/10.22080/jpir.2019.16136.1076

چکیده

منطقه قفقاز جنوبی دستخوش یک سری بحرانها و منازعاتی است که برای سالیان متمادی تداوم یافته و حدأقل در آینده نزدیک نیز نمی‌توان برای حل و فصل آنها امیدوار بود. به نظر می رسد نقش و حضور روسیه در این بحرانها ... بیشتر منطقه قفقاز جنوبی دستخوش یک سری بحرانها و منازعاتی است که برای سالیان متمادی تداوم یافته و حدأقل در آینده نزدیک نیز نمی‌توان برای حل و فصل آنها امیدوار بود. به نظر می رسد نقش و حضور روسیه در این بحرانها تعیین کننده است. لذا واکاوی منافع روسیه در بحرانهای مذکور می تواند در شناخت ریشه‌ ها و ابعاد این بحرانها و ترسیم چشم انداز حل و فصل آنها کمک کننده باشد. بر این اساس، در این مطالعه با بررسی مناقشات موجود در قفقاز جنوبی و روابط کشورهای این منطقه با روسیه، تلاش شده است در چارچوب مفروضات مکتب نئورئالیسم به این سوال پاسخ داده شود که روسیه در این مناقشات چه نقشی دارد و چه اهداف و منافعی را دنبال می کند. یافته های پژوهش در راستای بررسی و پاسخگویی به این سوال نشان می دهد که روسیه بر اساس رویکرد سیاسی و امنیتی خود منطقه خارج نزدیک بویژه قفقاز جنوبی را حوزه نفوذ طبیعی خود تعریف کرده است. از این منظر هرگونه مداخله خارجی و شکل گیری زمینه های نفوذ کشورهای غربی در آن منطقه را برنمی تابد و لذا از طریق مداخله در مناقشات موجود و کمک به تداوم آنها زمینه های وابستگی کشورهای منطقه به روسیه و جلوگیری از نفوذ قدرت‌های دیگر را دنبال می کند. در این مطالعه، چارچوب نظری پژوهش نئورئالیسم در روابط بین الملل، روش پژوهش توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است.

مناسبات سیاسی- اقتصادی چین و آمریکا در بازی بزرگ قرن

محمد سلمان تبارسوته؛ شهرام فتاحی؛ عباس مهرورز

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 195-217

https://doi.org/10.22080/jpir.2019.16092.1075

چکیده

با پایان نظام دوقطبی، آمریکا مدعی جایگاه قدرتمندترین دولت در نظام بین الملل گردید، لیکن نظم جهانی اینگونه پیش رفت که سایر قدرت ها با برنامه ریزی های بلندمدت و استراتژیک تلاش نمودند که این کشور را به چالش ... بیشتر با پایان نظام دوقطبی، آمریکا مدعی جایگاه قدرتمندترین دولت در نظام بین الملل گردید، لیکن نظم جهانی اینگونه پیش رفت که سایر قدرت ها با برنامه ریزی های بلندمدت و استراتژیک تلاش نمودند که این کشور را به چالش بکشند. چین یکی از این قدرت های بزرگ است که با توجه داشتن پتانسیل لازم برای تبدیل شدن به یک هژمون و تصاحب جایگاه فعلی آمریکا، در مقام بازیگری زیرک، نگرانی های زیادی را برای استراتژیست ها و مقامات آمریکایی رقم زده است. بسیاری روابط آمریکا و چین را مهمترین روابط دوجانبه از منظر تأثیرات و پیامدهای آن بر سیاست و نظام بین الملل دانسته و رفتارهای متغیر آنها را به صورت کاملا حساب شده و عقلایی در چارچوب بازی و تاکتیک های سیاسی تلقی نمودند. هدف ما از این پژوهش بررسی رفتارهای متغیر آمریکا و چین در روابط این دو کشور است، لذا مقاله حاضر در پی پاسخ به این سؤال اصلی است که بازی های سیاسی و اقتصادی ایالات متحده آمریکا و چین ثمره چیست و چگونه منجر به همگرایی یا واگرایی میان آنها گردیده است؟، در همین چارچوب فرضیه پژوهش این است که رقابت های فی مابین چین و آمریکا در حوزه های اقتصادی و سیاسی، ثمره انتخاب بهترین تصمیمات این دو کشور در عرصه روابط بین الملل بوده که هریک از بازیگران در هر مرحله از این بازی، با بازی خاص خود به انتخاب اولویت پرداختند و این انتخاب ها منجر به همگرایی یا واگرایی در روابط آنها گردیده است.

تأثیرات احتمالی وحدت دوکره بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران

حسین شاه مرادی؛ محمدحسن شیخ الاسلامی

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 219-248

https://doi.org/10.22080/jpir.2019.15700.1066

چکیده

جمهوری اسلامی ایران از جمله معدود کشورهایی است که توانسته روابط دوستانه و مستحکمی با دو کشور کره ی شمالی و جنوبی برقرار نموده و طی سالهای متمادی، با وجود تمامی مشکلات موجود، به حفظ این روابط بپردازد. ... بیشتر

ضرورت ها و راهبردهای استفاده از بخش سوم در دیپلماسی علمی در جهان اسلام؛ مورد مطالعه: نهاد وقف

هادی غیاثی؛ رضا رنجبران؛ مهدی صادقی شاهدانی

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 249-281

https://doi.org/10.22080/jpir.2019.15736.1067

چکیده

دیپلماسی‌‌های نوین از مهم ترین مسائل فرهنگ و ارتباطات در جهان معاصر است. نهاد وقف را می توان به عنوان یکی از نهادهای مردمی در جهان اسلام جهت استفاده در مسیر اهداف دیپلماسی مورد بررسی قرار داد. از جمله ... بیشتر دیپلماسی‌‌های نوین از مهم ترین مسائل فرهنگ و ارتباطات در جهان معاصر است. نهاد وقف را می توان به عنوان یکی از نهادهای مردمی در جهان اسلام جهت استفاده در مسیر اهداف دیپلماسی مورد بررسی قرار داد. از جمله راهکارهای مهم استفاده از نهاد وقف، ایده دیپلماسی علمی در جهان اسلام است. مسئله این پژوهش تبیین دیپلماسی علمی با استفاده از ظرفیت های نهاد وقف و کشف راهبردهای آن است. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و تحلیل آن ها مبتنی بر روش تحلیل مضمون صورت گرفته‌است. بر‌اساس نتایج این پژوهش سه مضمون اصلی و فراگیری که از تحلیل مضمون منابع کتبی مرتبط به دست آمده است عبارتند از: «تبیین دیپلماسی علمی وقف»، «ضرورت دیپلماسی علمی وقف» و «راهبردهای دیپلماسی علمی وقف». بر اساس یافته-های این پژوهش دیپلماسی علمی وقف اشاره به ظرفیت‌های نهاد وقف و استفاده از آن‌ها در مسیر اهداف دیپلماسی عمومی دارد که یکی از این ظرفیت‌ها، راه‌اندازی و به‌کار‌گیری مراکز و ساز‌و‌کارهای علمی در این جهت است. خطرات جهانی‌شدن کنونی، لزوم ایجاد قدرت منطقه‌ای و جهانی تشیع، سیل اسلام هراسی و شیعه هراسی، لزوم فعال شدن بخش مردمی و اهمیت دیپلماسی از طریق مراکز علمی هر چه بیشتر ضرورت دیپلماسی علمی از طریق نهاد وقف را آشکار می‌سازد. توجه به پیشرفت‌های نوین علمی، ایجاد هماهنگی با مراکز علمی دیگر کشورها برای ایجاد پژوهشکده‌های مشترک، بهره‌گیری از مؤلفه‌های گفتمان اسلام ناب برای همگرایی منطقه‌ای و جهانی از مهم‌ترین راهبردهای دیپلماسی علمی وقف از طریق مراکز علمی می‌باشند.

همکاری های باکو و ریاض در پیشبرد پان آذریسم

احمد کاظمی

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 283-322

https://doi.org/10.22080/jpir.2019.16006.1073

چکیده

عربستان سعودی بدلیل سرخوردگی از شکست های منطقه ای، رویکرد خصمانه علیه ایران اتخاذ کرده است. ریاض بموازات ابزارهای متعدد، به دنبال تفرقه قومی از جمله در مناطق آذری نشین است. اصرار بر ایجاد هویت مغایر با ... بیشتر عربستان سعودی بدلیل سرخوردگی از شکست های منطقه ای، رویکرد خصمانه علیه ایران اتخاذ کرده است. ریاض بموازات ابزارهای متعدد، به دنبال تفرقه قومی از جمله در مناطق آذری نشین است. اصرار بر ایجاد هویت مغایر با واقعیات تاریخی و تعریف رویکردها بر اساس آن، وجه مشترک میان باکو و ریاض در قبال ایران است. آل سعود که سابقه بیش از دو دهه همکاری امنیتی با آذربایجان برای توسعه وهابیت در این کشور را دارد، با آگاهی از اقدامات مشترک باکو، تل آویو و واشنگتن در ترویج پان آذریسم، تلاش دارد فعالیتهای قومی ضد ایرانی را تقویت کند. ابعاد همکاری باکو و ریاض از جمله تامین مالی گروه های قوم گرا، ایجادکانالهای قوم گرا در فضای مجازی، جذب فعالان تجزیه طلبی، القای رسانه ای وجود مساله قومی در ایران، تبدیل نمادهای ورزشی به سمبول های واگرایی قومی را شامل می شوند.در سفرهای الهام علی اف به عربستان در سالهای 1394 و 1396ش، ریاض که تجربه طولانی در تسلیح گروه های تجزیه طلب و تروریستی دارد، بر تزریق پول به اقتصاد جمهوری آذربایجان در قبال همکاری باکو در مساله قومیت گرایی تاکید کرده است. دیدار صالح ایلدیریم رییس گروه گائیپ با ملک سلمان موید این ادعاست. این مقاله با بهره گیری از نظریه سازه‌انگارانه الکساندر ونت که هویت دولت‌ها را تعیین‌کننده سیاست خارجی آنها می داند،تاکید می کند که ریاض هزینه سیاستهای غلط خود را با شکستهای متعدد داده و این روند ادامه دارد و مشارکت جمهوری آذربایجان در این روند می تواند تبعات منفی بر یکپارچگی این کشور کثیرالمله بگذارد.

رویکرد امنیت انرژی اتحادیه اروپایی نسبت به مسئله نارکوتروریسم در آسیای مرکزی

مهدی هدایتی شهیدانی؛ مهدی پادروند؛ زهرا زنگنه

دوره 3، شماره 5 ، فروردین 1398، صفحه 323-348

https://doi.org/10.22080/jpir.2019.13588.1086

چکیده

ذخایر انرژی آسیای مرکزی توجه بازیگران مهم بین‌المللی را به سمت خود جلب کرده است. با این حال، ایجاد امنیت مسیرهای انتقال انرژی و تامین آن به منظور بهبود کارایی شریان صنعت و اقتصاد نیز از جمله مهم‌ترین ... بیشتر ذخایر انرژی آسیای مرکزی توجه بازیگران مهم بین‌المللی را به سمت خود جلب کرده است. با این حال، ایجاد امنیت مسیرهای انتقال انرژی و تامین آن به منظور بهبود کارایی شریان صنعت و اقتصاد نیز از جمله مهم‌ترین دغدغه‌های این بازیگران محسوب می‌شود. نارکوتروریسم یا به عبارت دیگر تهدیدهای ناشی از فعالیت قاچاقچیان موادمخدر در آسیای مرکزی موجب شده تا امنیت این منطقه با مشکلات جدی مواجه شود. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی با هدف بررسی تأثیرات نارکوتروریسم بر امنیت انرژی اتحادیه اروپایی انجام شده و اطلاعات لازم را از منابع کتابخانه‌ای جمع‌آوری کرده است. سوال اصلی مقاله آن است که، نارکوتروریسم چگونه امنیت انرژی اتحادیه اروپایی را با مشکل جدی روبرو می‌کند؟ و مهم‌ترین راهبرد اتحادیه اروپایی در قالب تأمین امنیت انرژی در آسیای مرکزی چیست؟ فرضیه مقاله آن است که گروه‌های افراطی در آسیای مرکزی به منظور تقویت نیروها و خرید تسلیحات، از قاچاق موادمخدر به عنوان یک منبع درآمد مستمر استفاده کرده و امنیت این منطقه را با مشکلات جدی مواجه کرده‌اند. در سوی مقابل واکنش اتحادیه اروپایی در مقابل این تهدیدها به منظور تأمین امنیت مسیر انتقال انرژی آسیای مرکزی به اروپا از طریق طرح‌هایی همچون همکاری با شورای اروپایی، ناتو، سازمان همکاری‌های اروپا از کارایی لازم برخوردار نبوده است.

مطالعات راهبردی سیاست بین الملل

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 7 (1403)

دوره 6 (1402)

دوره 5 (1400)

دوره 4 (1399)

دوره 3 (1398)

دوره 2 (1397)

دوره 1 (1396)

دوره و شماره: دوره 3، شماره 5، فروردین 1398، صفحه 9-250

راهبرد اروپا در قبال تحولات سوریه (مطالعه موردی انگلستان و فرانسه 2018 -2011)

چکیده

تبیین علل تغییر رفتار حزب عدالت و توسعه نسبت به کردهای ترکیه بر اساس نظریه پیوستگی جیمز روزنا

چکیده

منطقه گرایی در آفریقا از منظر مکتب کپنهاگ

چکیده

آمریکا-انگلستان و تحولات منطقه غرب آسیا

چکیده

نقش بحران سوریه در واگرایی روابط ایران و ترکیه: تقابل دو راهبرد متفاوت در مدیریت بحران در منطقه خاورمیانه

چکیده

بررسی منازعه هند و پاکستان بر اساس نظریه بازدارندگی هسته ای والتز

چکیده

منافع روسیه و بحران های منطقه قفقاز جنوبی

چکیده

مناسبات سیاسی- اقتصادی چین و آمریکا در بازی بزرگ قرن

چکیده

تأثیرات احتمالی وحدت دوکره بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران

چکیده

ضرورت ها و راهبردهای استفاده از بخش سوم در دیپلماسی علمی در جهان اسلام؛ مورد مطالعه: نهاد وقف

چکیده

همکاری های باکو و ریاض در پیشبرد پان آذریسم

چکیده

رویکرد امنیت انرژی اتحادیه اروپایی نسبت به مسئله نارکوتروریسم در آسیای مرکزی

چکیده