نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیک، تهران، ایران

10.22080/jpir.2019.15777.1068

چکیده

از دیرباز همواره رهبران کشورهای آفریقای تلاش نموده اند با توجه به تحولات داخلی و بین المللی، ضمن اتخاذ استراتژی واحد منطقه گرایی به منظور وحدت قاره آفریقا موجبات رشد و توسعه این قاره را فراهم آورند. با تأسیس و ظهور «سازمان وحدت آفریقا» و سیر روند تحول آن که منجر به ایجاد «اتحادیه آفریقا» در عرصه معادلات ساختاری منطقه آفریقا شد، ساز و کاری درون منطقه ای در بین کشورهای عضو بوجود آمد تا به صورت همه جانبه، عوامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی مشترک را به هم پیوند دهد و فرایند همکاریهای منطقه ای و منطقه گرایی را ارتقاء بخشد. وضعیت امنیتی و اقتصادی منطقه آفریقا که هم تحت تأثیر بازیگران دولتی و هم بازیگران فرامنطقه ای قرار دارد، فرایند توسعه منطقه گرایی را دچار مشکلات و موانعی ساخته که چشم انداز و تحقق اهداف مورد نظر به آسانی قابل دست یابی نباشد.
از طرف دیگر در راستای تحولات جهان و منطقه، کشورهای آفریقایی به ضرورت دریافته اند که برای مقابله با چالش های موجود در آفریقا، نیاز به همبستگی و انسجام بیشتری است تا بتوانند به اهداف اتحادیه آفریقا دست یابند. در این مقاله برای مطالعه روند همگرایی منطقه ای در آفریقا؛ علاوه بر بررسی موانع ساختاری آفریقا، بحث مسائل امنیتی و تأثیر آن در عرصه رشد و توسعه کشورهای آفریقایی به عنوان عنصر تعیین کننده مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. نویسندگان تلاش دارند تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی؛ منطقه گرایی در آفریقا را با استفاده از مکتب کپنهاگ بررسی کنند.

کلیدواژه‌ها

اولف، انگل و اولسن، گورم رای (2005)، آفریقا و کشورهای شمال: بین جهانی شدن و به حاشیه رفتن، ترجمه بخشی، احمد، تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
بوزان، باری، (1983)، مناطق و قدرت ها: ساختار امنیت بین الملل، ترجمـه قهرمـان پور، رحمـان، تهـران: پژوهشـکده مطالعـات راهبردی.
بوزان، باری(1379)، «آشنایی با مکتب کپنهاگ در حوزه مطالعات امنیتی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سوم، شماره سوم.
بهادرخانی، محمدرضا و محمدی دارابی، علی اصغر(1396). «تحول در مفهوم نظم بین الملل»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 1، شماره 3، زمستان، صص 89-117.
حاجی مینه، رحمت(1392)، «مکتب کپنهاگ؛ آموزه ها و مفاهیم»، خبرنامه مطالعات جهان، سال اول، شماره 2،  بهار، صص 15-19.
طالشی صالحانی، حسین(1380)، «قارّه آفریقا: از سازمان وحدت آفریقا تا اتّحادیه آفریقا»، فصلنامه مطالعات آفریقا، - شماره 4، پاییز و زمستان.
عبدالله خانی، علی(1383)،  نظریه های امنیت، مقدمه ای بر طرح ریزی دکترین امنیت ملّی، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران، جلد اول.
فارل، ماری، هتنه، بژورن و لانژن هوو، لوک وان (2005)، سیاست جهانی منطقه‎گرایی: تئوری و عمل، ترجمه آقایی، سید داوود و طاهری، ابراهیم، تهران: انتشارات خرسندی، چاپ اول.
کولایی، الهه (1389)، «جمهوری اسلامی ایران و ژئوپلیتیک قفقاز جنوبی»، مجله ژئوپلیتیک،  شماره 17، بهار، صص از 75 – 111.
مقیمی، سیدمحمد؛ سلیمی، سیدباقر و نوری، روح الله(1390)، نظامهای اداری تطبیقی پیشرفته، تهران: انتشارات نگاه دانش، چاپ اول.
نصری، قدیر(1384)، «تأملی روش شناختی بر مکتب بافتار منطقه ای امنیت»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 29.
Buzan, Barry, (1983), People, states and fear: The National Security Problem in International Relations, London, Harvester: Wheatsheaf, London, p. 105.
Buzan, Barry, (1994), «National Security in the PostCold War Third World», Strategic Review of South Africa, vol. XVI, n° 1,  p. 1-55.
Buzan, Barry, (1991), "New Patterns of Global Security in the Twenty-First Century." International Affaips, p. 431-451.
Buzan, Barry, (1981), People, States and Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era, Hertfordshire: Harvester Wheatsheaf.
Buzan, Barry, (1998), "Security, the State, the "New World Order," and Beyond." On Security. Ed. Ronne D. Lipschutz. New York: Columbia Universtiy Press, ch.7.
Buzan, Barry, (2006), "The 'War on Terrorism' as the New 'Macro-Securitisation'?" Oslo Workshop. Oslo, p. 1-25.
Buzan, Barry; Waever, Ole; de Wilde, jaap, (1998), Security: A New Framework for Analysis, Lynne Rienner Publishers Inc.
Farrell, Mary; Björn Hettne and Luk van Langenhove, (2005), The Global Politics of Regionalism: Theory and Practice, London: Pluto Press.
Morgenthau, Hans J., (1973), Politics among Nations: The Struggle for Power and Peace, New York: Alfred A. Knopf, 5th Ed, p. 198 - 386.
Waever, Ole, (1998), "Securitization and Desecuritization." On Security. Ed. Ronnie D. Lipschutz. New York: Columbia University Press, ch. 3.
Waever, Ole, (2004), "Copenhagen New Schools in Security Theory and their Origins between Core and Periphery", Paper presented at the annual meeting of the International Studies Association, Montreal, March 17-20.
Waltz, Kenneth Neal, (1979), Theory of international politics, Addison-Wesley Pub, p.72-73
https://www.researchgate.net/publication/252966354_REGIONALISM_IN_AFRICA_A_PART_OF_PROBLEM_OR_A_PART_OF_SOLUTION / Margaret LEE / January 2002.
https://www.mehrnews.com/news/3722724 مهرماه 1395/فاطمه محمدی/
http://www.slateafrique.com/101049/economie-croissance-pays-africain-anglophones-meilleurs-que-les-francophones / Marcus Boni Teiga/ 05/10/2016
http://www.rfi.fr/afrique/20181119-union-africaine-sommet-addis-abeba-reformes-mode-emploi-ethiopie-kagame
https://au.int/en/pressreleases/20181117/african-union-extraordinary-summit-reforms-begins-aim-%E2%80%9C-make-africa-stronge