نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار روابط بین الملل، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
چکیده
موقعیت ژئوپلتیک سوریه این کشور را به محل تلاقی و برخورد منافع قدرتهای منطقهای و بینالمللی تبدیل کرده است. به همین دلیل با آغاز بحران در سوریه، کنشگران مختلف منطقهای و بینالمللی از جمله کشورهای اروپایی در چارچوب اهداف و منافع خود به ایفای نقش پرداختند. برای کشورهای اتحادیه اروپا گسترش نا امنی در منطقه خاورمیانه نگران کننده است. به همین دلیل آنها از زمان آغاز بحران در سوریه راهبردهای گوناگونی را در رابطه با تحولات این کشور اتخاذ کردند. هدف پژوش حاضر بررسی راهبرد کلان اروپا، مطالعه موردی کشورهای فرانسه و انگلستان، که دیپلماسی فعالی در قبال سوریه اتخاذ کردند، در قبال بحران سوریه میباشد. بر همین اساس سوال اصلی بر این مبنا قرار دارد که انگلستان و فرانسه تاکنون چه راهبردهایی را در مواجهه با بحران سوریه اتخاذ کردند؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که فرانسه و انگلستان همسو با راهبرد کلان اروپا، به تناسب روند تحولات سوریه و پیامدهای آن، راهبردهای مختلفی را تاکنون اتخاذ کردهاند که میتوان آنها به ترتیب در سه قالب: الف)راهبرد تهدید و فشار با هدف تغییر رژیم؛ ب) راهبرد مداخلهگرایی نظامی با محوریت مقابله با تروریسم و ج) نهایتا راهبرد حفظ وضع موجود و حمایت از فرایند دولت- ملتسازی تقسیم بندی نمود. روش پژوهش تبیینی -تحلیلی است و از چارچوب نظری مکتب کپنهاگ برای تحلیل موضوع پژوهش استفاده شده است.
کلیدواژهها
آی لیک، دیوید و مورگان، پاتریک. ام(1381)، نظم منطقه ای؛ امنیت سازی در جهان نوین، ترجمه: سید جلال دهقانی فیروزآبادی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
احمدخان بیگی، سمانه(1392)، «تاثیر سیاست آمریکا و اروپا در قبال بحران سوریه بر اختلافات فرآتلانتیک»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و هفتم، شماره 4، صص 1036-1013.
اختیاری امیری، رضا و دوست محمدی، حسین (1396)، «نقش قدرت های تاثیرگذار در بحران سوریه و تحلیل ژانوسی از منافع ملی ج . ا . ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، سال ششم، شماره 21، تابستان.
اختیاری امیری، رضا؛ رفیع، حسین و عصمت عارفی(1397)، «مهاجران خاورمیانه ای و امنیت اروپا»، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، سال سیزدهم، شماره 42، صص101-73.
امیدی، علی و زهرا آقا محمدی(1396)، «بحران سوریه بر اساس نظریه مکعب بحران»، فصلنامه روابط خارجی، سال نهم، شماره چهارم، صص102-63.
ایزدی، پیروز(1392)، «رویکرد فرانسه در قبال بحران سوریه»، مرکز تحقیقات استراتژیک.
- اعتمادی، ناصر(2017)،« انگیزه های چرخش در سیاست فرانسه در قبال بشار اسد- گفتگو با فریدون خاوند»، تاریخ مشاهده 20/08/2017 ، قابل دسترسی در: http://amp.rfi/fr/fa
بوزان، باری و ویور،الی (1388)، مناطق و قدرت ها، ترجمه: رحمان قهرمان پور، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بوزان، باری(1378)، «خاورمیانه: ساختاری همواره کشمکش زا»، فصلنامه سیاست خارجی، سال شانزدهم، شماره 3، مرکز تحقیقات استراتژیک، گزارش راهبردی.
پرس تی وی(1391)، «رسانه های انگلیسی: تکاورهای سابق ارتش انگلیس در حال آموزش شورشیان سوریه»، تاریخ مشاهده 17/6/ 1395، قابل دسترسی در: http://www.presstv.ir
ترابی، قاسم و علی محمدیان(1394)، «تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه از منظر واقعگرایی تدافعی»، فصلنامه سیاست پژوهی، سال دوم، شماره 3، صص 90-61.
تاجیک، هادی و ابوالفضل سعادتی(1395)، «بررسی سیاست خارجی ترکیه در دوره اسلام گرایان در قبال سوریه و تاثیر آن بر محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران»، مجله سیاست دفاعی، سال بیست و چهارم، شماره 95.
جوادی، محمود(1394)، «سطوح سه گانه حضور انگلستان در بحران سوریه»، مرکز تحقیقات استراتژیک، معاونت پژوهش های سیاست خارجی، گزارش شماره 123.
چهرآزاد، سعید؛ طاهری، ابوالقاسم و صابرورگ، عقیل (1396). «بحران سوریه، غرب و استراتژی موازنه ضعف»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال اول، شماره 2، پاییز، صص 59-81.
خبرگزاری ایرنا(26/11/1395)، «رئیس یوروپل: تهدید تروریستی در اروپا در بالاترین سطح یک دهه گذشته است». تاریخ مشاهده 14/3/1396، قابل دسترسی در: http://www.irna/fa/news
داداندیش، پروین و کوزه گر کالجی، ولی(1389)، «بررسی انتقادی نظریه مجموعه امنیتی منطقه ای با استفاده از محیط امنیتی منطقه قفقاز جنوبی»، فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم، شماره 56، صص 107-73.
دهشیری، محمدرضا و مسلم گلستان(1395)، «الگوی رفتاری قدرتهای بزرگ در مدیریت بحران بین المللی سوریه در نظام تک- چندقطبی»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی، شماره 27، صص38-1.
روستایی، مجتبی (1397)، «تبیین آینده سیاست اتحادیه اروپا در خاورمیانه»، مرکز بین المللی مطالعات صلح، قابل دسترسی در: http://peace-ipsc.org
زمرد بخش آزاد، شهناز(1391)، «نقش سیاست خارجی فرانسه در روند ایجاد اتحادیه مدیترانه ای(1995-2010)» پایانامه کارشناسی ارشد، غیر دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
سیفی ناجی، افسانه، جمشیدی، محمد حسین و محسن اسلامی (1396)، «بررسی و تبیین عوامل مؤثر در ایجاد و استمرار بحران سوریه برمبنای مدل پژوهشی برچر»، دوفصلنامه جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره 5، شماره 1، بهار و تابستان، صص60-25.
سند استراتژی امنیت ملی، دفاع و امنیت استراتژیک انگلستان(1395)، ترجمه و انتشار: دبیرخانه شورای راهبردی روابط خارجی.
صالحی،مختار و رحمان زارع(1396)،«دیپلماسی ایران در خاورمیانه شکننده و چالش گذار از توریسم به تروریسم»،دو فصلنامه سیاست و روابط بین الملل، سال اول، شماره 1.
صالحی، حمید؛ نظریان، ابوذر و نظریان، ناصر (1397). «تأثیر برگزیت بر سیاست داخلی و خارجی انگلیس»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال دوم، شماره 5، تابستان، صص 101-131.
طباطبایی، سید محمد و محمدجواد فتحی، (1393)، «تحول مفهوم امنیت در ناتو پس از جنگ سرد بر اساس مکتب کپنهاگ»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، سال پنجم، شماره چهاردهم، پیاپی(17).
طاهری، محمد(1394)، « بررسی سیاست خارجی فرانسه در چارچوب نظریه قدرت هوشمند با تاکید بر مداخله این کشور در بحران سوریه»، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
عبداله خانی، علی(1383)، نظریه های امنیت، مقدمه ای بر طرح ریزی دکترین امنیت ملی، تهران: موسسه فرهنگی مطالعاتی و تحقیقاتی بین المللی ابرار معاصر.
عقابیان، ملیحه و طباطبایی، سیده فاطمه. (1396). «شیعه انگلیسی»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال هفتم، شماره 1، صص 20-41.
کریمی مهر، فریده( 1395)، «بررسی سیاست خارجی فرانسه در قبال سوریه از سال 2011»، موسسه ایرانی مطالعات اروپا و آمریکا( ایران – یوریکا)، تاریخ مشاهده 11/4/1396، قابل دسترسی: http://eurica.ir/1395/4/15
فلاحی، علی(1385)، کتاب اروپا(7) ویژه رویکردهای امنیتی اتحادیه اروپا، تهران: انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر.
قاسمی علی آبادی، محمدمهدی؛ مسعودنیا حسین و سید جواد امام جمعه زاده(1397)، «بررسی تطبیقی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا در قبال بحران داعش و پساداعش از منظر واقع گرایی تدافعی»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال چهاردهم، شماره چهل و سوم،صص 81-55.
قاسمی، فرهاد(1390)، نظریه روابط بین الملل و مطالعات منطقه ای، تهران: نشر میزان.
قاسمیان، روح الله(1392)، کنکاشی در تحولات سوریه ریشه ها، بازیگران و پیامدها، چاپ اول. تهران، موسسه مطالعات غرب آسیا و آفریقا.
قریشی، سیدرسول (1397). «بازخوانی مسئولیت بینالمللی رژیم بعث عراق در جنگ تحمیلی علیه ایران: تحلیل قطعنامههای شورای امنیت و سازوکار تعیین متجاوز»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال چهارم، شماره 3، پاییز، صص 53-82
لک، نوشین(1394)،« چرخش دوباره فرانسه به خاورمیانه»، موسسه ایرانی مطالعات اروپا و آمریکا( ایران- یوریکا). تاریخ مشاهده 8/12/ 1395، قابل دسترسی در: http://eurica.ir/1394/10/13
میرزایی، سیداحمد و دیگران(1393)، «دیپلماسی دفاعی نوین انگلستان و امنیت ملی جمهوری اسلام ایران»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی، شماره بیست و یکم.
موسوی، سید حسین(1386)، «الگوی امنیت منطقه ای در خلیج فارس، تجربه ها و موانع»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دهم، شماره 4.
واعظی، محمود(1385)، «اروپا و مسله امنیت در خاورمیانه»، فصلنامه راهبرد، شماره 41، صص 169-184.
یزدانی، عنایت الله؛ سید سعید حسن زاده و مهناز گودرزی(1396)، «رویکرد سیاست خارجی فرانسه و ایران در قبال بحران سوریه (2016-2011)»، پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل، سال ششم، شماره 2 (پیاپی 12).
Barzegar, Karine.G (2013), “Analysis: France’s hawkish stand on Syria a pattern”. Usatoday, 6 September 2013. Accessed 25/4/2015, Available at: https://www.usatoday.com
Barah, Mikail. (2014), “France's Shifting Middle Eastern Alliances”. Fride Policy Brief. No. 188. Accessed 13/5/ 2016, Availableat:http://fride.org.
Buzan, Barry & Ole Waver (2003), Region and Powers the Structur of International Security, New York: Cambridge University press.
Cobain, Ian, Ross, Alice& et al, (2016), “How Britain funds the 'propaganda war' against Isis in Syria”, The guardian, 3 May 2016. Accessed 11/7/2016, Available at: https://www.theguardian.com/world/2016/may/03/how-britain-funds-the-propaganda-war-against-isis-in-syria.
Charisafis, Angelique& Weaver, Matthew (2015), “Cameron offers France use of RAF base for Isis raids’’. The guardian 23 Novamber 2015. Accessed 26/9/2016, Available at: https://www.theguardian.com
Chorley, Matt (2015), “Cameron Under Pressure Over Claim of 70,000 Anti-ISIS Fighters in Syria As He Pushes for MPs to Back Airstrikes”. Dailymail, 1 December 2015. Accssed 9/7/2016, Available at: http://www.dailymail.co.uk
Diplomatie (2016) “La France mobilisee face a la crise syrienne: comprendre les enjeux de la reunion ministerielle du groupe des pays"affinitaires" sur la Syria (paris, le 10 desembre 2016)” 10 december 2016. Accessed 14/5/2017, Available at: http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/dossiers-pays/syrie/evenements/actualites-.
Economist (2013) “France constrained and deeply divided over military action Syria American presidents” 7 September 2013. Accessed 15/7/2015, Anailable at :https://www.economist.com
European Union Global Strategy (2016), Shared Vision, Common Action: A Stronger Europe, June, http://europa.eu/globalstrategy/en
European Commission(2019) ,14/03/2019, vaialable at: https://ec.europa.eu
Foreign & Commonwealth Office (2013). “Working for peace and long- term stability in the Middle East and North Africa”. Gove. Uk, 21 October 2013. Accessed 18/7/2015, Available at: https://www.gov.uk
Goodarzi, Jubin, (2013), Iran: Syria as the First Line of Defense, in: Barnes Dacey Julien and Levy Daniel, The Regional Struggle for Syria, European Council on Foreign Relations.
Keohane, Daniel (2013) “Strategic Priorities for EU Defense Policy”, Fride Policy Brife, No 146. Accessed 18/5/2016, Availableat:http://fride.org.
Lynn-Jones, Sean M. (1991), International Security Studies After the Cold War: And the Agenda for the Future, Kennedy School of Government, Harvard University. Accessed 11/9/2016, Available at: http://belfercenter.hks.harvard.edu.
Lichfield, John (2013), “Syria crisis: France is no longer shoulder-to-shoulder with US”. Independent, 29 August, Accessed 22/9/2016, Available at: http://www.independent.co.uk
Michou, Hélène (2012), “The UK in the Middle East: commercial diplomacy to what end”. Fride Policy Brief. march 2012. Accessed 16/5/2016, Availableat:http://www.fride.org.
Missiroli, Antonio.(2016), The EU and the World: Players and Policies Post-Lisbon – A Handbook, EUISS, Paris.
Matthiesen, Toby., Mabon, Simon., Lefevre., RenadMansour Raphaël. (2018), Sectarianism in the Middle East, Belgium: The European Parliament's Sub-Committee on Security and Defence.
Scott, Sarah(2016), British foreign policy towards Syria, PhD Thesis, Scotland, University of St Andrews
Rogers, Paul(2015), “the uk’s creeping intervention in Syria”, Oxford Resarch Group.16 September 2015. Accessed 29/8/2016, Available at :http://www.oxfordresearchgroup.org.uk.
Wall, Robert (2015), “U.K. Airstrikes Target Islamic State Oil Assets in Syria”, The Wall Street Journal, Accessed 24/12/2016, Available at: https://www.wsj.com.
Warfare (2017) “operation shader britains war in Iraq and Syria. 4 aprill 2017. Accessed 10/9,2017, Available at: - http://www.warfare.today.
Wheeldon, Tom (2019),"As US withdraws troops from Syria, France and UK remain in the back seat", www.france24.com, 23/02/201