نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

3 استاد دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

10.22080/jpir.2019.15736.1067

چکیده

دیپلماسی‌‌های نوین از مهم ترین مسائل فرهنگ و ارتباطات در جهان معاصر است. نهاد وقف را می توان به عنوان یکی از نهادهای مردمی در جهان اسلام جهت استفاده در مسیر اهداف دیپلماسی مورد بررسی قرار داد. از جمله راهکارهای مهم استفاده از نهاد وقف، ایده دیپلماسی علمی در جهان اسلام است. مسئله این پژوهش تبیین دیپلماسی علمی با استفاده از ظرفیت های نهاد وقف و کشف راهبردهای آن است. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و تحلیل آن ها مبتنی بر روش تحلیل مضمون صورت گرفته‌است. بر‌اساس نتایج این پژوهش سه مضمون اصلی و فراگیری که از تحلیل مضمون منابع کتبی مرتبط به دست آمده است عبارتند از: «تبیین دیپلماسی علمی وقف»، «ضرورت دیپلماسی علمی وقف» و «راهبردهای دیپلماسی علمی وقف». بر اساس یافته-های این پژوهش دیپلماسی علمی وقف اشاره به ظرفیت‌های نهاد وقف و استفاده از آن‌ها در مسیر اهداف دیپلماسی عمومی دارد که یکی از این ظرفیت‌ها، راه‌اندازی و به‌کار‌گیری مراکز و ساز‌و‌کارهای علمی در این جهت است. خطرات جهانی‌شدن کنونی، لزوم ایجاد قدرت منطقه‌ای و جهانی تشیع، سیل اسلام هراسی و شیعه هراسی، لزوم فعال شدن بخش مردمی و اهمیت دیپلماسی از طریق مراکز علمی هر چه بیشتر ضرورت دیپلماسی علمی از طریق نهاد وقف را آشکار می‌سازد. توجه به پیشرفت‌های نوین علمی، ایجاد هماهنگی با مراکز علمی دیگر کشورها برای ایجاد پژوهشکده‌های مشترک، بهره‌گیری از مؤلفه‌های گفتمان اسلام ناب برای همگرایی منطقه‌ای و جهانی از مهم‌ترین راهبردهای دیپلماسی علمی وقف از طریق مراکز علمی می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

آشنا، حسام‌الدین (١٣٨٤) کتاب امریکا ٦ ویژه دیپلماسی عمومی، مؤسّسۀ فـرهنگی‌ مطالعات و تحقیقات بین‌المللی.
امینی، آرمین، انعامی علمداری، سهراب (1391)، جهانی‌شدن فرهنگ وکارکرد دیپلماسی فرهنگی درسیاست خارجی، مجلۀ راهبرد، شمارۀ 65.
بشیر، حسن (1395)، دیپلماسی گفتمانی: تعامل سیاست،‌ فرهنگ و ارتباطات، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
بیلیس، جان و اسمیت (١٣٨٣)،جهانی‌شدن سیاست، ترجمه ابوالقاسم راه چمنی، تهران: مؤسّسۀ‌ فرهنگی‌ مطالعات و تحقیقات‌ بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
پورارشد، نادر (1381)، مراکز علمی و آموزشی و رابطه آن‌ها با وقف، مجلّۀ وقف میراث جاویدان، شمارۀ 40.
جعفری هفت‌خوانی، نادر (1392)، مدیریت گردشگری و وجهۀ ملّی در جمهوری اسلامی، تهران:انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
خـانی، محمدحـسن (١٣٨٤)، دیپلماسی فرهنگی و جایگاه آن در سیاست خارجی کشورها، دانش سیاسی، پاییز‌ و زمـستان.
خاکی، غلامرضا (1390)، روش تحقیق با رویکردی به پایان‌نامه نویسی، تهران: انتشارات بازتاب
درخشان، مرتضی و نصرالّلهی، خدیجه (1393)، تحلیل اثر توسعۀ بخش سوم اقتصاد با شاخص­های اقتصادی و راهکار­های توسعۀ آن در ایران، نشریۀ اقتصاد اسلامی، شمارۀ 55.
دهقانی، رضا، بیاتی، هادی، رازنهان، محمدحسن (1395)، بررسی جایگاه اجتماعی عتبات عالیات در روابط ایران و عثمانی در دوره صفوی، مجله پژوهش‌های تاریخی، شمارۀ 31، صص 25-40.
سجادی جزی، سید مجتبی (1394)، جنبه های مختلف اقتصادی موقوفات و چگونگی ارتقای آن ها، مجلّۀ وقف میراث جاویدان، شمارۀ 90.
شیخ‌الاسلامی، محمدحسن، شمس‌آبادی، علی (1396)، چیستی دیپلماسی زیارت و ظرفیت‌های ایران، فصلنامۀ تحقیقات سیاسی، شمارۀ 31، 141-168.
جهانیان، ناصر (1395)، جایگاه نهاد وقف در اقتصاد بخش سوم، نشریه اقتصاد اسلامی، شمارۀ 62.
خانی، محمدحسن (1396)، آیین اربعین به‌مثابه منبع قدرت نرم جهان اسلام، مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی لقاءالحسین، جلد 4، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
دهقانی فیروز آبادی، سید جلال(1390)، الزامات دیپلماسی فرهنگی ایران، نشریه همشهری دیپلماتیک، شمارۀ 58.
دیپلماسی علمی به‌مثابه قدرت نرم (1393). مجلّۀ مطالعات قدرت نرم، 4(11), 127-147.
ستوده، محمد (1387)، جهانی‌شدن و همگرایی کشورهای اسلامی، فصلنامۀ علوم سیاسی، شمارۀ 42.
صالحی امیری، سید رضا و محمدی، سعید (1389)، دیپلماسی فرهنگی، تهران: انتشارات ققنوس
عراقی، غلامرضا(1394)، نقش دیپلماسی فرهنگی در صدور انقلاب اسلامی ایران، فصلنامۀ پژوهش های انقلاب اسلامی، سال 4، شمارۀ 14.
عسگری، محمود، (1384). «ویژگی‌ها و کارکرد قدرت نرم»، ماهنامۀ اطلاعات راهبری، سال سوم، شمارۀ 34.
فیاض، ابراهیم (1389)، تعامل دین، فرهنگ و ارتباطات، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل
آندرو لینک لیتر، نو واقع گرایی (1386)، نظزیه انتقادی و مکتب برسازی، مترجم علیرضا طیب، چاپ اوّل، تهران: دفتر مطالعات سیاسی.
مجموعه مقالات و یادداشت‌های دومین همایش بین‌المللی لقاءالحسین (1396)، جلد 4، تهران: دانشگاه امام صادق ع.
مجموعه مقالات همایش بین‌المللی دکترین مهدویت (1388)، قم: انتشارات بین‌المللی المصطفی ص.
محمدنیا، مرتضی (1388)، نقش وقف در ایجاد کتابخانه در ایران، مجلّۀ آیینه پژوهش، شمارۀ 115.
مرادی، حجت‌الله، (1383). «اینترنت، عملیات روانی و پیش‌بینی رفتار»، فصلنامۀ عملیات روانی، سال دوم، شمارۀ 7.
مطهری، مرتضی (1379)، قیام و انقلاب مهدی، تهران: انتشارات صدرا.
همایون، محمد هادی(1384)، جهانگردی به عنوان یک ارتباط میان‌فرهنگی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)
Wolf, Charles‌ Jr. and Brian Rosen (2001). Public Diplomacy; How to Think About andImprove It. RAND Corporation.
Driel Barry(2004), confronting‌ Islam‌ to phobia in Educational practice, Newyork: Trentham Books.
benn, t. & jawad, h. (2004), muslim women in the united‌ kingdom‌ and beyond: experiences and images.
Driel Barry, confronting‌ Islam‌ to phobia in Educational practice, Newyork: Trentham
Chafetz, Glenn (1999). The‌ Origins‌ of National Interests. London: Frank‌ Cass.
Krause, Jill and Neil Renwick (1996). Identities in International Relations. London‌: acmillan‌.
Saul, John Ralston. (1994). "Culture and Foreign Policy". Typescript version. Available in: http‌://www‌.mediaawareness.ca/english/resources/articles /sovereignty_ identity /culture_policy.cfm
Vaughan C. Turekian (2012), “Building a National Science Diplomacy System,” Science & Diplomacy, No 4(1) https://www.sciencediplomacy.org/editorial/2012/building-national-science-diplomacy-system.
Ruffini, Pierre-Bruno (2017), Science and Diplomacy: A New Dimension of International Relations, Springer International Publishing, Available at: Doi/ 10.1007/978-3-319-55104-3
NA (2010), New Frontiers in Science Diplomacy, The Royal Society is the independent scientific academy of the UK, dedicated to promoting excellence in science
Alex Dehgan and E. William Colglazier (2012), “Development Science and Science Diplomacy,” Science & Diplomacy, NO 4(1)
Vaughan C. Turekian (2012), “Building a National Science Diplomacy System,” Science & Diplomacy, No 4(1)