دیپلماسی علمی و فنّاوری و قدرت ملّی: مطالعه ی موردی آسیای مرکزی و قفقاز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد سمنان واحد شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

دیپلماسی علمی و فنّاوری از عناصر دیپلماسی عمومی است . دیپلماسی عمومی، ارتباط با جوامع خارجی به منظور دستیابی به اهداف سیاست خارجی است. قدرت ملّی، مجموع توانایی هایی است که به یک کشور امکان می دهد، اهداف ملّی خود را در مناسبات بین المللی پیش ببرد. تولید ناخالص ملّی یک کشور از قدرت اقتصادی سرچشمه می گیرد که آن نیز در جای خود از پیشرفت علمی و فنّاوری آن کشور ناشی می شود. قدرت درمعنای جدید آن دیگر صرفاً نظامی نیست و افزایش وزن قدرت جامعه نسبت به قدرت مجموعه ی دولت و حاکمیت است. پرسش اصلی این مقاله این است که دیپلماسی علمی و فنّاوری چه تأثیری بر افزایش قدرت ملّی ایران- به طور کلّی- و افزایش نقش ایران در آسیای مرکزی و قفقاز -به طور خاص- دارد؟ علم و فنّاوری، سهم عمده ای در سیاست خارجی کشورهای مختلف برای حضور در عرصه های فراملّی دارد. به طور کلّی، علم و فنّاوری و به طور خاص، دیپلماسی علمی و فنّاوری از مؤلّفه هایی است که توانایی و قابلیت تأمین منافع ملّی ، قدرت ملّی و امنیت ملّی را در هر شرایطی داراست و به عنوان مؤلّفه ی مهمّی در قدرت نرم کشور ها محسوب می شود. دیپلماسی علمی و فنّاوری می تواند به عنوان ابزاری در رسیدن به اهداف و منافع ملّی و نیز افزایش قدرت ملّی به کار رود. با توجّه به ظرفیت های علمی و فنّاوری، ایران می تواند در جهت پیشبرد اهداف سیاست خارجی و تأمین منافع ملّی در کشور های آسیای مرکزی و قفقاز برنامه ریزی و هدف گذاری نماید و از این طریق نقش و نفوذ منطقه ای خود در این منطقه را ارتقا دهد. روش پژوهش مقاله با رویکردی کثرت گرا، روش پژوهش کیفی است. روش تجزیه و تحلیل اطّلاعات به صورت تبیینی – تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها


  1. جعفری، علی اکبر ومحمد جواد قربی (1396)، دیپلماسی علمی دانشگاه مازندارن:مطالعه سیاست های کلّی علم و فنّاوری،همایش بین المللی گفت وگو های فرهنگی ایران،آسیای مرکزی و قفقاز.
  2. حافظ نیا، محمد رضا (1379)، مبانی مطالعات سیاسی- اجتماعی، قم، سازمان حوزه و مدارس علمیه خارج از کشور.
  3. حافظ نیا، محمد رضا (1381)، جغراقیای سیاسی ایران، تهران سمت.
  4. حافظ نیا، محمد رضا (1385)، اصول و مفاهیم ژئو پولیتیک، مشهد پاپلی.
  5. حافظ نیا، محمد رضا (1386)، قدرت و منافع ملّی، تهران، نشر انتخاب.
  6. سریع القلم، محمود (بهار،1390)، مفهوم قدرت و عملکرد سیاست خارجی: مقایسه چین و ایران، فصلنامه روابط خارجی(1)3.
  7. سیف زاده، سید حسین (1378)، اصول روابط بین الملل ، تهران، نشر دادگستر.
  8. کاظمی، علی اصغر(1369)، نقش قدرت در جامعه و روابط بین الملل، تهران، نشر قومس.
  9. کاظمی،علی اصغر(1373)، روابط بین الملل در تئوری و عمل، تهران ، نشر قومس.
  10. کالینز، جی.ام (1370)، استراتژی بزرگ:اصول و رویه ها، ترجمه کورش بایندر، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
  11. کولایی، الهه و شیوا علی زاده (بهار و تابستان،1396)، «دیپلماسی علمی ایران در قفقاز جنوبی مطالعه موردی:جمهوری آذربایجان»، دوفصلنامه سیاست و روابط بین الملل (1)1.
  12. Akcali.P&Demir.C.E.,(2012,January) , Turkey's educational policies in Central Asia and Caucasia: Perceptions of policy makers and experts, International Journal of Educational Development 32(1).
  13. Alcock,N.Z.&Newcombe,A.G.,(1970) , The perception of national power,Journal of conflict resolution,14:335-343.

3.Bell.D.(1973) ,The coming of post industrial societies:A venture in social forecasting,New York,Basic Books.

  1. Claude,I.L.,(1962) , Power & International relations,New York,Random house.
  2. Cline,S.R.,(1975) ,World power assessment:A calculus of strategic drift,Boulder,Westview press.
  3. Davis,K.(1954) , The demographic foundations of national power, in Morrow Berger et al.(eds.), Freedom and control in modern society, New York,farrar,straus&Giroux,1,54:206-242.
  4. Deutsch,K.W.,(1968) , The analysis of international relations ,Englewood Cliffs,Prentice Hall.
  5. Fucks,W.(1965) , Formeln zur macht:Prognosen uber Volker.Wirtschaft Potentiale,Verlags-Anstalt.
  6. German.F.C.,(1960) , A Tentative evaluation of world power ,Journal of conflict Resolution,4:138-144.
  7. Giddens,A.(1985) , The nation-state violence,Berkeley,University of California Press.
  8. Goldstein,J.S.,(1999) , International relations ,New York,Longman.
  9. Hitch,C.&Mckean,R.(1960) , The economics of defense in the nuclear age,Cambridge,Harvard University Press.
  10. Knorr,K.(1956) ,The war potential of nations,Princton, Princton university press.
  11. Levy,J.S.,(1983) ,War in the modern great power system,1495-1975,Lexington,KY: University Press of Kentucky.
  12. Modelski, G. & Thompson, W. R.,(1996) , Leading Sectors and World Powers,Columbia: University of South Carolina Press: 69.
  13. Modelski,G &Thompson,w.r.,(1987) , Seapower in global politics:1494-1983,Seattle University of Washington Press.
  14. Organski,A.F.K.,(1958) , World politics, New York,Knopf

Projected GDP Ranking.(2018 ,April) , International Monetary Fund World Economic Outlook Retreived from http://statisticstimes.com/economy/projected-world-gdp-ranking.php.

  1. Russet,B.M.,(1968) , Is there a long-run trends towards generation in the international system? Comparative Political Studies,1:103-122.
  2. SCImago. (2017) , SJR — SCImago Journal & Country Rank.Retrieved https://www.scimagojr.com/countryrank.php?year=2017
  3. Singer,J.D. (1972) , Capability &major-power war,in Bruce Russet(ed.),Peace TWar&Numbers ,Beverly Hills Stage.
  4. Wallin,W.(2012,August) , The new public diplomacy imperative,New York,American Security Project.
  5. Wang,T.C.,(2013, June 27) , The evolution &future of science diplomacy: A U.S. perspective,American Association for Advancement of Science(AAAS),University of Tokyo.