نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• بهاره سازمند

دانشیار گروه مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

نوروز نخستین روز از فروردین ماه و جشن ملّی و کهن ایرانیان محسوب می‏شود. این جشن از عصری به عصر دیگر انتقال یافته و تا به امروز همچنان ایرانیان پیوند عمیق خود را با آن حفظ کرده‏اند. نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان و یکی از آیین‌های برجسته در زمینه ی فرهنگ مشترک و عاملی برای همگرایی فرهنگی میان ایران و کشورهای حوزه ی تمدّنی ایران محسوب می‌شود. این آیین علاوه بر ایران در دیگر کشورهای حوزه تمدّن ایرانی از جمله آسیای مرکزی، قفقاز، کشورهای همجوار ایران در غرب و شرق؛ مثل عراق، ترکیه، کشورهای حوزه ی جنوبی خلیج فارس، پاکستان و حتّی مناطق دیگر ازجمله بالکان و شبه قارّه هم جشن گرفته می‌شود. پرسش اصلی که در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از رویکرد نظری سازه‌انگاری به آن پاسخ داده خواهد شد این است که چگونه می‏توان از آیین نوروز برای گسترش همکاری میان کشورهای حوزه ی تمدّنی ایران بهره گرفت؟ فرضیه ای که برای پاسخ به سؤال اصلی مطرح می شود این است که آیین نوروز می‌تواند مبنای تعاملات همکاری‌ جویانه ی کشورهای حوزه ی تمدّنی ایران (به‌خصوص در حوزه ی فرهنگی) قرار گیرد و سبب شکل‌گیری هویت و به دنبال آن منافع مشترک میان آنها شود. زیرا این شاخص‌ها و مؤّلفه‌های مشترک فرهنگی می‌تواند مبنای فرآیند یادگیری اجتماعی پیچیده قرار گیرد و در این فرآیند، کشورهای حوزه ی تمدّنی ایران از طریق تعامل همکاری‌جویانه ی فرهنگی با یکدیگر، منافع و ترجیح‌های جدیدی را کسب می‌کنند. برای بررسی این موضوع، مقاله ی حاضر از دو مبحث تشکیل خواهد شد: در مبحث نخست با استفاده از رویکرد نظری سازه‌انگاری و با تأکید بر مفهوم ایران فرهنگی تلاش می‌شود جایگاه آیین نوروز به عنوان بستری برای همگرایی فرهنگی در کشورهای حوزه ی تمدّنی ایران تبیین شود و در مبحث دوم هم پیشنهادها و راهکارهایی به منظور گسترش همکاری فرهنگی میان کشورهای حوزه ی تمدّنی ایران بر اساس ظرفیت آیین نوروز ارائه خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• نوروز
• حوزه ی تمدّنی ایران
• همگرایی فرهنگی
• سازه‌انگاری