نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی پژوهشگاه استراتژیک مطالعات خاورمیانه، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه و شمال آفریقا از دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

اهمّیت خاورمیانه برای قدرت‌های بزرگ برهیچ‌کس پوشیده نیست. قدرت‌های بزرگ بین‌المللی همواره درپی سهم خواهی در خاورمیانه و سیطره بر خلیج‌فارس، شاهراه انرژی جهان، هستند. دراین میان، عربستان- بزرگترین متّحدمنطقه‌ای ایالات متّحده آمریکا- جایگاه‌ ویژه‌ای در اجرای سیاست‌های منطقه‌ای این دولت دارد.عقد قرارداد بزرگ نظامی این کشور با ایالات‌متّحده‌ی آمریکا، نقطه‌ی عطفی در روابط استراتژیک دوکشور به شمار می‌رود که پیام‌ها و پیامدهای مختلفی برای دولت‌های منطقه دارد. پژوهش حاضر در صدد است با رویکرد واقع گرای تهاجمی و روش توصیفی-تحلیلی، به تبیین هدف عقد این قرارداد پرداخته و به این سوال پاسخ دهد که این قراردادنظامی حاوی چه پیامدهایی بر امنیت کلّ منطقه‌ی خاورمیانه است .یافته‌های پزوهش نشان‌دهنده‌ی آن است که این قرارداد درراستای استراتژی احاله ی مسئولیت و درنهایت مهار ایران و محور مقاومت منعقد گردیده است و بررسی رفتارهای جنگ‌طلبانه‌ی سران عربستان، نشان می‌دهد که رفتار این دولت، امنیت شکننده‌ی منطقه ی خاورمیانه را متزلزل‌تر از پیش کرده‌است و درنهایت منطقه را به سمت مناقشات بیشتر سوق خواهد داد.

کلیدواژه‌ها

  1. آدمی، علی، دشتگرد، مجید (1391)، «ایالات‌متّحده و مهارمخالفان در چارچوب احاله مسئولیت»، پژوهش های راهبردی سیاست، زمستان، شماره 3.
  2. امجد،محمد (1392)، سیاست وحکومت درایالات‌متحده،تهران،سمت.
  3. بشیریه، حسین (1395)، تاریخ اندیشه های سیاسی در قرن بیستم،جلد دوم،تهران، نشرنی.
  4. تهمورثی، اسماعیل (1394)، «بررسی تجاوز عربستان به یمن ازمنظر حقوق بین‌الملل»، اندیشکده تبیین، 23اردیبهشت.
  5. جعفری ولدانی، اصغر، امین آبادی، سیدمحمد (1395)، «عربستان و معمای یمن»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، زمستان، شماره 306،صص 14-17.
  6. خبرگزاری العالم (3مهر1397)، «ادامه ادعاهای وزیر امورخارجه سعودی علیه ایران»، قابل دسترسی در https://fa.alalam.ir/news/3799501
  7. خبرگزاری العالم(1مهر97)، «ائتلاف سعودی کشتی حامل سوخت به یمن راتوقیف کرد»، قابل دسترسی در:

https://fa.alalam.ir/news/3795566

  1. خبرگزاری العالم فارسی(13 اردیبهشت1396)، «تهدید بن‌سلمان، ایران را میدان جنگ می کنیم»، قابل دسترسی در:

http://fa.alalam.ir/news/1962431

  1. خبرگزاری العالم(1شهریور97)، «حمله موشکی یمن به منطقه عسیردرجنوب عربستان»، قابل دسترسی در:

https://fa.alalam.ir/news/3795481

  1. خبرگزاری العالم (23شهریور97)، «نسخه لورفته «گروه کوچک سوریه»؛ازقطع روابط با ایران تا تحدید نقش رئیس‌جمهور»، قابل دسترسی در:

https://fa.alalam.ir/news/3778171

  1. خبرگزاری العالم (23/6/97)، «واکنش سخنگوی وزارت خارجه به بیانیه واهی کمیته 4 جانبه اتحادیه عرب»، قابل دسترسی در:

https://fa.alalam.ir/news/3775286

  1. خبرگزاری بی‌بی‌سی فارسی(5 ژوئن 2017)، «سانیج،ندا.چرا کار عربستان و قطر به اینجا کشید؟» قابل دسترسی در:

http://www.bbc.com/persian/world-features-40162963

  1. خبرگزاری بی‌بی‌سی فارسی(25ژوئیه 2017)، « قطر شرایط عربستان و متّحدانش را رد کرد»، قابل دسترسی در:

http://www.bbc.com/persian/world-40468309

  1. خبرگزاری بی‌سی سی فارسی(5ژوئن 2017)، «قطع رابطه عربستان و چندکشور عربی با قطر»، قابل دسترسی در:

http://www.bbc.com/persian/world-40155859

  1. خبرگزاری دویچه وله فارسی(13اکتبر2017)، «استقبال عربستان و اسراییل از راهبرد جدید آمریکا در قبال ایران»، قابل دسترسی در:

http://www.dw.com/fa-ir/a-4094789

  1. خبرگزاری یورونیوز (28/8/2018)، «عربستان: اگرایران تنگه هرمزراببندد، شورای امنیت اجازه اقدام نظامی می‌دهد»، قابل دسترسی در

https://fa.euronews.com/2018/08/28/saudi-energy-ministry-consultant-says-iran-current-sanctions-can-not-stop-iran-s-exports

  1. خبرگزاری یورونیوز(15اکتبر2017) «استقبال پادشاه عربستان از سیاست آمریکا علیه ایران»قابل دسترسی در:

http://fa.euronews.com/2017/10/15/saudi-arabia-welcomes-trump-strategy-on-iran-donald-trump-salman

  1. طاهری، ابوالقاسم، ترابی، قاسم (1389)، «جایگاه نفت در سیاست خارجی و امنیتی ایالات‌متّحده آمریکا»، فصلنامه مطالعات سیاسی،سال سوم،زمستان، شماره10.
  2. کالاهان، پاتریک (1387)، منطق سیاست خارجی آمریکا، غرایاق زندی، داوود، یزدانفام، محمود،تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  3. مشیرزاده، حمیرا(1389)، تحول در نظریه های روابط بین‌الملل،تهران،سمت.
  4. محمدی، محمدحسین(1395)، «رئالیسم تهاجمی و نزاع بر سر امنیت،مروری بر تراژدی قدرت‌های بزرگ مرشایمر»، جهان روابط.مهرماه.
  5. یزدان فام، محمود (1395)، «سیاست خارجی ترامپ و جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی.شماره 74.بهمن.
  6. Blanchard, Christopher, (2012), “Change in the Middle East; implication for US policy”, United States congress research service.
  7. Javier, E.David, “US-Saudi Arabia seal weapons deal worth nearly $110 billion immediately, $350 billion over 10 years. CNBC, 2017/05/22 retrieved in
    https://www.cnbc.com/2017/05/20/us-saudi-arabia-seal-weapons-deal-worth-nearly-110-billion-as-trump-begins-visit.html
  8. McAdams, Dan (2016),“The Mind of Donald Trump”, the Atlantic, June, Available at: https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2016/06/the-mind-of-donald-trump/480771/
  9. Mearshimer, John, (2003),Tragedy of great power politics,New York, Norton.
  10. Nakamura, satru (2013),”Saudi Arabia policy during Syrian humanitarian crisis”, IDE-JETRO: institute of developing economies, available at:
    https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjQwrO7wN3dAhWhp4sKHTj3B4gQFjAAegQIBRAC&url=http%3A%2F%2Fwww.ide.go.jp%2Flibrary%2FJapanese%2FPublish%2FDownload%2FSeisaku%2Fpdf%2F201307_mide_13.pdf&usg=AOvVaw32U8cG1tInhFBdvXTITEJ8
  11. SIPRI Military Expenditure Database, SIPRI, retrieved in:https://www.sipri.org/sites/default/files/Milex-constant-2015-USD.pdf
  12. Haaretz (2017/10/13), Saudi Arabia Welcomes Trump's Tough Talk on Iran, Retrieved in:
    https://www.haaretz.com/middle-east-news/1.817107