واکاوی روابط روسیه و جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر بحران سوریه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی تهران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل، دانشگاه شهید بهشتی

3 دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل، دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

روسیه در چارچوب سیاست اوراسیاگرایی، به دنبال تقویت روابط خود با کشورهای خاورمیانه و دستیابی به اهداف و منافع مسکو است. بدین جهت خود را به یک بازیگر کلیدی و مؤثّر در بحران سوریه مبدّل کرد. فعّالیت‌های روسیه در خاورمیانه و درگیری در بحران سوریه، باعث افزایش ارتباط و همکاری با ایران شد. میزان تماس‌های کنونی روسیه و ایران در تاریخ پس از فروپاشی شوروی بی‌سابقه است. مقامات روسیه و ایران یک پایه ی محکم از گفتگو و همکاری دوجانبه را بنا کرده‌اند. امّا با وجود این پتانسیل برای تعامل و همکاری، اتّحاد استراتژیکی بین دو کشور شکل نگرفته و هنوز موانع جدّی وجود دارد که حتّی می‌تواند این همکاری را متوقّف کند. بر این اساس، این پرسش مطرح می‌شود که سیاست اوراسیاگرایی روسیه چگونه بر روابط روسیه با ایران تأثیرگذار بوده است و بحران سوریه چه نقشی در این روابط داشته است؟ فرضیه‌ای که پژوهش بر اساس آن به نگارش درآمده، این است که؛ سیاست اوراسیاگرایی روسیه جایگاه ایران را در سیاست خارجی روسیه پررنگ کرده و روابط نسبتاً تداومی دو کشور در بحران سوریه، باعث تحوّل در روابط تهران-مسکو شده است امّا عوامل ساختاری نظام بین‌المللی و منطقه‌ای مانع از اتّحاد راهبردی و استراتژیک دو کشور گردیده است. پژوهش حاضر با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و اینترنتی و به روش توصیفی-تحلیلی به نگارش درآمده و به منظور مشاهده ی علمی و دقیق یافته‌های پژوهش، از رویکرد نظری واقع‌گرایی ساختاری بهره‌گرفته شده است.

کلیدواژه‌ها


1. ابوالحسن‌شیرازی، حبیب‌الله و بهبودی‌نژاد، قدرت‌الله (1395)، «تغییر رویکرد پوتین در سیاست خارجی نوین روسیه»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره ی 9، شماره ی 1، صص 17-1. 2. باقری‌دولت‌آبادی، علی (1393)، «رویکرد نظری به علّت توسعه روابط ایران و روسیه از زمان فروپاشی اتّحاد شوروی تا کنون»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره ی 7، شماره ی 1، صص 56-37. 3. بورشچوسکایا، آنا و قربان‌پور، سمانه (1395)، «بالندگی روابط اسرائیل و روسیه»، این مقاله در سایت مؤسّسه ی ندا قابل دسترس می باشد: http://Nedains.com/fa/news/315064/ 4. پایگاه خبری تحلیلی اسپوتنیک فارسی (2016)، «توسعه همکاری‌های ایران و روسیه»، در تاریخ 02/02/2016: https://ir.Sputniknews.com/World/201602021168174/ 5. پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (1391)، «در دیدار احمدی‌نژاد و پوتین چه گذشت؟»، در تاریخ: 18/03/1391 http://www.Entekhab.ir/fa/news/65700/ 6. حسینی، سیّده مطهّره و ابوالحسینی، مریم (1395)، «جایگاه ایران در مکاتب فکری سیاست خارجی روسیه»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره ی 93. 7. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1395)، کلیات روابط بین الملل، نشر مخاطب، چاپ اوّل، تهران. 8. زهرانی، مصطفی و فرجی لوحه‌سرا، تیمور (1395)، «رویکرد ژئوپلیتیک فدراسیون روسیه در بحران سوریه»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره ی 94. 9. سیف زاده، حسین (1382)، اصول روابط بین الملل (الف و ب) ، نشر میزان، چاپ پنجم، تهران. 10. سیمبر، رضا و دیگران (1395)، «راهبرد روسیه در بحران سوریه 2014-2011»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره ی 9، شماره ی 2، صص 324-309. 11. قاسمی، فرهاد (1389)، اصول روابط بین الملل، نشر میزان، چاپ سوم، تهران. 12. کوشکی، محمّدصادق و طاهری‌بزی، ابراهیم (1394)، «حضور روسیه در خاورمیانه در دوره پوتین (احیای نفوذ روسیه در کشورهای زیر نفوذ اتّحاد شوروی)»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره ی 8، شماره ی 1، صص 62-43. 13. معصومی، سارا (1396)، «سیل سرمایه گذاری روسی در ایران»، قابل دسترس در سایت روزنامه اعتماد http://Etemadnewspaper.ir/Default.aspx?News_Id=71115 14. نشریه سیاسی-تحلیلی راهبرد (1394)، بایستههای باز تعریف روابط ایران و روسیه، سال دوم، شماره ی 16، 19 اردیبهشت 1394. 15. والتس، کنت (1979)، نظریه سیاست بین الملل، ترجمه: روح الله طالبی آرانی، نشر مخاطب، چاپ اوّل، 1394 تهران. 1. Allison Roy (2013)، “Russia and Syria: Explaining Alignment With a Regime in Crisis”, International Affairs, Volume 89, July 2013. 2. Cohen Josh (2016)، “Vladimir Putin is The Closest Thing to a Friend Israel has ever had in Moscow”, http://www.Reuters.com/article/idUS219934768220160114 3. Geranmayeh Ellie and Liik Kadri (2016)، “The New Power Couple: Russia and Iran in The Middle East”, European Council on Foreign Relations (ecfr.eu), Ecfr/186 September 2016. 4. Hill Fiona (2013)، “The Real Reason Putin Supports Assad (Mistaking Syria for Chechnya)”, Foreign Affairs,25/03/2013. 5. Juneau Thomas (2014)، “Iran Under Rouhani: Still Alone in the World”, Middle East Policy, Vol. XXI, No. 4, Winter 2014. 6. Kam Ephraim (2016)، “Will Russia and Iran Walk Hand in Hand?”, Strategic Assessment | Volume19/ No. 2/ july 2016. 7. Katz Mark N. (2016)، “Russian–Iranian Relations: Recent Trends and Developments”, Russian Analytical Digest, No. 192, 10 November 2016. 8. Klein Margarete (2012)، “Russia and Arab Spring (Foreign and Domestic Policy Challenges)”, German Institute for International and Security Affairs, SWP Comments 3. February 2012. 9. Kosach Grigory and Melkumyan Elena (2016)، “Possibilities of a Strategic Relationship Between Russia and Saudi Arabia”, Russian International Affairs Council (Riac), No.6, August 2016. 10. Kozhanov Nikolay (2016)، “Russian–Iranian Dialogue After 2012: Turning a New Page?”, Russian Analytical Digest/ No 192, 10 November 2016. 11. Kozhanov Nikolay (2015)، “Understanding-Revitalization-of-Russian-Iranian-Relations “ Available at: http://Carnegie.ru /2015/05/05/ Understanding-Revitalization-of-Russian-Iranian-Relations/i8lz. 12. Kozhanov Nikolay (2016)، “Russian Economic Relations with the GCC Countries”, Trends Research & Advisory, in: Russian Forigen Policy and the GCC, Available at: www.Trendsinstitution.org , Trends Working Paper 04/2016. 13. Kuznetsov Vasily (2015)، “The Islamic State: An Alternative Statehood”, Valdai Discussion Club, Available at: www.Valdaiclub.Com, Valdai Papers 32. 2015. 14. Lain Sarah and Sutyagin lgor (2016)، “The View from Moscom, in: Understanding Iran’s Role in the Syria Conflict” Royal United Services Institute, RUSI is a Registered Charity (No. 210639). 15. Lukyanov Fyodor (2016)، “Why Putins Policy in Syria has laid the Ground Work for Political Settlement”, Available at: http://eng.Globalaffairs.Ru/Redcol/-18052. 16. Melkumyan Elena (2015)، “A Political History of Relations Between Russia and the Gulf States”, Series: Research Paper, Dec 2015 Copyright © 2015 Arab Center for Research and Policy Studies. All Rights Reserved. 17. Naumkin Vitali (1998)، “The Russian-Iranian Relations: Present Status and Prospects for the Future”, Journal of International Affairs, Vol. 3, No. 1. 18. Pukhov Ruslan (2015)، ” Russia Must Walk a Fine Line With West Amid Crises in Ukraine Syria”, Available at: http://Eng.Globalaffairs.Ru /book/ Commentary-Russia-Must-Walk-a-Fine-Line-With-West-Amid-Crises-in-Ukraine-Syria-17888. 19. Rabkin Yakov (2012)، “Russia and Israeel”, Available at: http:// Archives Cerium.ca/Russia-and-Israel, Mars 2012. 20. Weiss Yoni (2016)، “Putin: Europes Jews Should Move to Russia”, Available at: http://Hamodia.com/2016/01/21. 21. Zisser Eyal (2016)، “Russias Come-Russia and the Syrian Civil War”, Israel European Policy Network (IEPN), Herzliya September 2016. 22. Zvyagelskaya Irina (2015)، “Russia in a Changing Middle East”, Russian International Affairs Council, December 2015 Meeting Briefing Document RIAC Contribution. 23. http://Georgetownsecuritystudiesreview.Org/2015/10/16/a-New-Phase-in-Russia-Iran-Relations/. 24. http://www.Themoscowtimes.com/26/Sep/2014/News/Article/Russia-S-Security-Council-Warns-of-Islamic-State-Fighters-From-Former-Soviet-Union/507921.html