نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری روابط بین الملل، دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

عربستان سعودی و ایالات ‌متّحده ی امریکا، دهه‌های طولانی است که روابط گسترده ی خود را در همه ی عرصه‌ها ازجمله نفت و اسلحه به شکلی تنگاتنگ و استراتژیک حفظ نموده‌اند. عربستان مهم‌ترین واردکننده ی تسلیحات و تجهیزات نظامی از امریکا می‌باشد و از این طریق سود بسیار زیادی به‌حساب شرکت‌های بزرگ تسلیحاتی این کشور وارد می‌شود. ازآنجاکه در طیّ سال‌های اخیر با افزایش بازیگری عربستان در مناقشات منطقه، این میزان از واردات تجهیزات نظامی چندین برابر افزایش یافته است، سؤال مهم آن است که افزایش حجم و تعداد تسلیحات از سوی عربستان چه تأثیری بر روی ساختار نظامی و قدرت مانور این کشور در عرصه ی تحوّلات منطقه‌ای داشته است؟ این مقاله در چارچوب نظریه ی واقعگرایی و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، درصدد اثبات این فرضیه است که افزایش کمّی در حوزه ی تجهیز ارتش به مدرن‌ترین انواع ادوات و تسلیحات نظامی، به‌تنهایی عامل تعیین‌کننده در افزایش قدرت نظامی یک کشور نمی‌باشد، بلکه باید فاکتورهای مهمّ دیگری همچون دسترسی به دانش روز نظامی، در اختیار داشتن منابع انسانی کافی، هوش نظامی و تولید تاکتیک‌ها و استراتژی‌های نوین جنگی، بومی‌سازی تسلیحات و عدم وابستگی نظامی را در این خصوص در نظر گرفت. عدم توجّه به موارد مذکور و تأکید عربستان سعودی بر روی افزایش کمّیِ صرف، در کنار وابستگی تسلیحاتی و نظامی به قدرت‌های بزرگ -به‌ویژه امریکا- ازجمله عواملی است که سبب شده تا شاهد افزایش مؤثّری در قدرت نظامی این کشور در عرصه ی تحوّلات منطقه‌ای نباشیم.

کلیدواژه‌ها

1. بهرامی مقدم، سجّاد، (1388)، «رقابت قدرت بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در خاورمیانه (2003-2008)»، پایان‌نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه علّامه طباطبایی، شهریور 2. جعفری ولدانی، اصغر (1388)، چالش‌ها و منازعات در خاورمیانه، تهران: پژوهشکده ی مطالعات راهبردی، چاپ اوّل 3. جعفری ولدانی، اصغر (1388)، «عربستان و رویای تسلّط بر یمن»، فصلنامه‌ی رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره‌ی 17، صص 37-67 4. جمشیدی، محمّدحسین (1374)، «بررسی‌وتحلیل عناصر قدرت نظامی»، فصلنامه‌ی بررسی‌های نظامی، سال ششم، شماره‌ی 23 و 24، 5. خادم، فاضله (1388)، «بازتاب بازی عربستان و ایالات‌متّحده بر امنیت ملّی ایران»، فصلنامه‌ی مطالعات خاورمیانه، سال شانزدهم، شماره ی 3، صص 87-112 6. خبرگزاری میزان (الف، 3/8/1395)، «همه آنچه که باید درباره ارتش عربستان بدانید»، http://www.mizanonline.ir/fa/news/235748< 7. خبرگزاری تسنیم (الف 16/6/1394)، «پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه را بیشتر بشناسیم»، https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/06/16/850752/< 8. رضایی، فاطمه (4/7/1395)، «بررسی روابط تسلیحاتی ایالات‌متّحده آمریکا و عربستان سعودی با نگاهی به شرکت‌های برتر نظامی جهان»، سایت یوریکا، http://eurica.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=350< 9. سرادار، حمید، موسوی، میرهادی (1394)، «جایگاه یمن در سیاست خارجی عربستان سعودی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و نهم، شماره‌ی 1، صص 75-96 10. نجات، سیّد علی، سیّده راضیه موسوی و محمّدرضا صارمی، (1395)، «راهبرد عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن»، فصلنامه‌ی مطالعات روابط بین‌الملل، سال نهم، شماره‌ی33، صص 137-179 11. نبوی، سیّدمهدی (8/6/1396)، نگاهی به توان نظامی عربستان، مؤسّسه ی آیندهپژوهی جهان اسلام، 12. همیانی، مسعود (1394)، «تغییر جهت در سیاست خارجی عربستان سعودی: از استراتژی موازنه تا رهبری ائتلاف»، فصلنامه‌ی سیاست خارجی، سال بیست و نهم، شماره‌ی 1، صص 59-71 ب) انگلیسی 1. Blanchard, Christopher M (2016), “Saudi Arabia: Background and U.S. Relations”, Congressional Research Service, September, pp 1-37, www.crs.gov 2. Baldwin, David. A (2012), “Power and International Relations”, Princeton University Press, pp.1-35, Available in: 3. Cordesman, Anthony H. (2016), “Saudi Arabia and the United States: Common Interests and Continuing Sources of Tension”, Center for Strategic & International Studies (CSIS), Burke Char in Strategy, pp.1-17 4. Elliot, Jeffery & Robert Reginald (1989), The Arms Control, Disarmament, and Military Security Dictionary, Borgo Press/ Wildside press. 5. COUNCIL on FOREIGN RELATIONS (CFR), (Last updated 12/5/2017), “U.S. Saudi Relations”, 6. Global firepower (2017a), “Country Comparison, Military power comparison Saudi Arabia vs. North Korea”, 7. Global firepower (2017b), “Saudi Arabia Military Strength”, 8. Global firepower (2017c), “Middle East Military Strength Ranking”, 9. Global firepower (2017d), “Country Comparison, Military power comparison Saudi Arabia vs. Iran”, 10. Hancock, John S. (2015), “The Eagle in The Desert: The Origins of The U.S.–Saudi Arabian Security Partnership” (Master’s thesis), Naval Postgraduate School (NPS), Monterey, California, pp.1-103 11. Hurtung, William D. (2016), “U.S. Arms Transfers to Saudi Arabia and the War in Yemen”, International policy Report, Center for International Policy, December, pp. 1-8 12. International Trade Administration (2016), “Defense Market Report; Regional and country case study”, U.S. Department of Commerce/Industry & Analysis, pp. 1-4, Available in: 13. Khramchikhin, Aleksandr (26/12/2016), “Saudi Arabia’s Army: A Lot of Good Quality Hardware in Unskillful Hands”, SouthFront, 14. SIPRI Yearbooks (2016), “Armaments, Disarmament and International Security (Summary)”, p.p 1-26 15. Sokolsky, Richard & Jeremy Shapiro (26/10/2016), “What A Real Review of U.S. Military Assistance To Audi Arabia Would Say”, warontherocks, 16. Tellis, Ashley J. et al. (2000)، Measuring National Power in the Postindustrial Age, RAND Corporation: Santa Monica, California. 17. Ward, Alex (20/5/2017)، “What America’s new arms deal with Saudi Arabia says about the Trump administration”, VOX, https://www.vox.com/2017/5/20/15626638/trump-saudi-arabia-arms-deal