مطالعات راهبردی سیاست بین الملل

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

اطلاعات آماری نشریه

فرم تعهد اخلاقی

فرم تعارض منافع

بحران آب و امنیت منطقه‌ای خلیج فارس: واکاوی بسترها و راهکارها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته مطالعات خلیج فارس، دانشگاه شیراز

چکیده

بحران آب با گذشت زمان در منطقه ی خلیج فارس به یکی از عناصر موجد وضعیت خطرناک از لحاظ سیاسی تبدیل شده و این امر محتمل به نظر می‌رسد که در آینده‌ای نه چندان دور، یک عامل زیست‌محیطی مثل کمبود آب ممکن است به تنهایی مسیر را برای ایجاد تنش سیاسی هموار سازد. در این راستا نوشتار حاضر، با تأکید بر اهمّیت بحران آب و تأثیر آن بر امنیت کشورهای حوزه ی خلیج فارس در پی ارائه ی پاسخ به این پرسش است که تأثیر بحران آب بر امنیت کشورهای حوزه ی خلیج فارس چیست و چه راهکارهای منطقه ای در جهت رفع بحران آب و دفع ناامنی و بی ثباتی سیاسی اتّخاذ شده است؟ این مقاله با تأکید بر سطح تحلیل منطقه‌ای و استفاده از روش توصیفی- تبیینی، در قالب فرضیه بر این اعتقاد است که مسأله ی کمبود آب در بلندمدّت و در صورت تداوم، به بحران زیست‌محیطی آب تبدیل شده که در این صورت به نظر می‌رسد شرایط تعارض و نهایتاً تخاصم بین کشورهای منطقه ی خلیج فارس محتمل باشد. با این حال، یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که شیوه‌های مدیریت جمعی در قالب همکاری مانند: بهره‌برداری بهینه از منابع آبی مشترک در منطقه ی خلیج فارس، سرمایه‌گذاری عمومی در زیر ساخت‌های بهره‌برداری از منابع آبی، تصفیه کردن آب دریا، توسعه ی سرویس‌های جمع‌آوری آب‌های زائد و همکاری‌های مسالمت‌آمیز نهادها در سطح منطقه‌ای، بر روند جلوگیری و غلبه بر بحران زیست‌محیطی آب و همکاری در ایجاد ثبات سیاسی تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها

مراجع
1.افتخاری، اصغر(1385)، کالبد شکافی تهدید، تهران: نشر مرکز مطالعات دفاعی و امنیت ملی. 2. بزی، خدارحم و دیگران (1389)، «بحران آب در خاورمیانه (چالش ها و راهکارها)»، مجموعه مقالات چهارمین کنگره ی بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام (ICIWG 2010 )،صص15-1. 3.بوزان، باری (1378)، مردم، دولت ها و هراس، ترجمه ی پژوهشکده ی مطالعات راهبردی، تهران: انتشارات پژوهشکده ی مطالعات راهبردی. 4. پیشگاهی فرد، زهرا و مهکویی، حجّت (1392)، تهدیدات زیست محیطی و امنیت ملّی، تهران: انتشارات آوای دانش گستر. 5. دولتیار، مصطفی و تیم اس.گری (1389 )، سیاست آب در خاورمیانه،ترجمه ی رسول افضلی و رضا التیامی نیا، تهران: چاپ و نشر بین الملل. 6. رنجبران، علی (1387)، نقش منابع آب در کشمکش های سیاسی خاورمیانه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق (ع). 7. زرگرپور، رسول و علی نورزاد (1388)، «ارائه مدل مفهومی و تدوین الگوی مدیریت یکپارچه منابع آب با تأکید بر امنیت آبی کشور»، فصلنامه ی تحقیقات منابع آب ایران، سال پنجم، شماره-ی 3، زمستان، صص 88-76. 8. ظریف، محمّد جواد و مصطفی زهرانی (1384)، روندهای جدید بین‌المللی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه. 9. عابدی، سمانه (1396)، « تأمین امنیت آب، لازمه حفظ امنیت غذایی»، مجله اخبار ایران (اقتصاد)، (تاریخ دسترسی: 14/ 11 / 1396) در: < 13. مهکویی، حجت، جاجرمی، کاظم و زهرا پیشگاهی فرد (1393)، «تهدیدات زیست محیطی در کشورهای منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس با تأکید بر بحران منابع آب»، فصلنامه ی برنامه ریزی منطقه ای، سال چهارم،شماره ی 13، بهار، صص 143-133. 14. مینایی، مهدی (1386)، «آب عاملی مؤثر در تعیین نقش و جایگاه ژئواکونومیک ایران در منطقه خاورمیانه»، فصلنامه ی مطالعات خاورمیانه، سال چهاردهم و پانزدهم، شماره ی 1و4، زمستان و بهار، صص153-133. 15. واحدی پور، غریب(1393)، «کمبود آب:یک موضوع امنیت غذائی برای کشورهای منطقه»، (تاریخ دسترسی:28/11/1394) در: www.totamnews.ir>> 1. Buzan, Bary, (2000), The logice of Regional Security in the Post Cold War World, London, Macmillan Press, pp. 13-22. 2. Coping with water scarcity. Challenge of the twenty-first century., (access date: 15/03/2016). 12. World Water Assessment Program, (2001), WWAP. 13. Amiot,hervé(2013), L’eau au Moyen Orient, en:, (Date d'accès 15/03/2016). 14. Balamir Coskun,bezen(2007), Au-delà des guerres pour l’eau : l’eau et la sécurité interna,tional en:, (Dated'accès: 15/03/2016) 15. Mutin˓Georges(2009), Le Monde arabe face au défi de l’eau Enjeux et Conflits˓Institut d’Etudes Politiques ˓lyon. 16. Rico˓Mariona(2010)‚ Leau au Moyen-Orient ou la nécessité d’une cooperation˓en:˓ Bilan. Politiques méditerranéennes, (Date d'accès : 2016/02/15). 17. The worldwatercouncil (1999) WaterGAP2.0décembre,en:http://www.worldwatercouncil.org/f/bibliotheque/archives/la-crise-de-l’eau/,( Date d'accès: 15/03/2016).
مطالعات راهبردی سیاست بین الملل
دوره 1، شماره 2 - شماره پیاپی 2
1396
پاییز و زمستان
مهر 1396
صفحه 9-34
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار