دوفصلنامه سیاست و روابط بین الملل

1. رقابت های منطقه ای ژئوپلیتیک در خاورمیانه: پیامدهای آن برای اروپا

قدرت االه بهبودی نژاد؛ سعید بهبودی نژاد

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 7-27

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2954

چکیده

خاورمیانه با یک دوران آشفته و بی ثبات روبرو است. یک مانع جدی برای صلح و توسعه پایدار در منطقه ، رقابت شدید بین ایران وکشورهای مخالف آن ، شامل امارات متحده عربی و اسراییل به رهبری عربستان سعودی می باشد ، ... بیشتر

2. محرک های اقتصادی ابتکار جاده و کمربند چین

سجاد بهرامی مقدم

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 29-57

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2948

چکیده

رئیس جمهوری خلق چین در 2013 میلادی، ایده جاده جدید ابریشم را در دو مسیر خشکی و دریایی مطرح کرد. سپس در جهت تحقق آن، چین دستورکارهای سیاسی مشخصی را اتخاذ کرده و به پیش برده است. این مقاله به تجزیه و تحلیل عوامل ... بیشتر

3. تبیین تأثیر شکنندگی دولت سوریه بر امنیت داخلی و منطقه ای جمهوری اسلامی ایران

مهدیه حیدری؛ مرتضی نورمحمدی

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 59-78

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2946

چکیده

آغاز بحران سوریه در سال 2011 و بین المللی شدن آن به واسطه حضور بازیگران ذی نفع منطقه ای و فرامنطقه ای، وقوع خشونت های متعدد داخلی، آواره شدن هزارن نفر از شهروندان سوری، و از بین رفتن زیربنا های اقتصادی آن ... بیشتر آغاز بحران سوریه در سال 2011 و بین المللی شدن آن به واسطه حضور بازیگران ذی نفع منطقه ای و فرامنطقه ای، وقوع خشونت های متعدد داخلی، آواره شدن هزارن نفر از شهروندان سوری، و از بین رفتن زیربنا های اقتصادی آن و ناتوانی این دولت در تأمین نیاز های اساسی شهروندان خود؛ سایه سنگین تهدیدات شکنندگی دولت این سرزمین را در خاورمیانه روز افزون و امنیت بسیاری از دولت های منطقه ای از جمله ایران را متأثر از خود ساخته است. لذا، این پژوهش، با روش تحقیقی توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که شکنندگی دولت سوریه چه تهدیدات امنیتی را فراروی ایران قرار داده است؟ پاسخ موقتی که مطرح شده، این است که برداشت تهدید ایران از شکنندگی دولت سوریه، در دو سطح داخلی و منطقه ای برای آن تهدیداتی را ایجاد کرده است؛ این تهدیدات شامل تهدید تمامیت ارضی و انسجام ملی، تهدید عمق ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی آن و تهدید توازن ایدئولوژیکی در منطقه است. یافته های این پژوهش، براین مبناست که ایران برای جلوگیری از سرریزی تهدیدات شکنندگی دولت سوریه به دو محیط داخلی و منطقه ای خویش علاوه بر متحد شدن با قدرت های فرامنطقه ای مانند روسیه به تقویت محور مقاومت به عنوان بازوی نیابت خویش در منطقه و تلاش برای حفظ دولت اسد بر مسند قدرت با حضور نظامی خود در سوریه، جهت ایجاد توازن تهدید پراخته است. شیوه گردآوری اطلاعات و داده ها در این تحقیق مبتنی بر شیوه کتابخانه ای و اینترنتی است.

4. ارزیابی تراز اقلام امتیازی توافق نامه ایجاد ترتیبات تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا

سعید راسخی؛ رویا ساعدی؛ سید عباس حسینی

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 79-110

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2957

چکیده

موافقت‌نامه موقت تشکیل منطقه آزادتجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا که از آبان ماه 1398 لازم الاجرا گردیده، در چارچوب استراتژی ایران در راستای کسب فرصت های سیاسی-‌ اقتصادی در مقابل غرب و همکاری‌های ... بیشتر موافقت‌نامه موقت تشکیل منطقه آزادتجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا که از آبان ماه 1398 لازم الاجرا گردیده، در چارچوب استراتژی ایران در راستای کسب فرصت های سیاسی-‌ اقتصادی در مقابل غرب و همکاری‌های منطقه‌ای به خصوص با کشور روسیه حائز اهمیت می باشد. با توجه به تراز تجاری منفی ایران با این منطقه طی سال‌های اخیر، هدف پژوهش حاضر بررسی این موافقت‌نامه و پاسخ به این پرسش، که آیا موافقت‌نامه می‌تواند منافع تجاری ایران را تامین کند؟ برای این منظور، امتیازات تعرفه‌ای دوطرف تجاری (ایران و این اتحادیه) با میزان تجارت طرفین در سال 2017 تطبیق داده شده‌است، بر اساس نتایج بدست آمده، با وجود اینکه اکثر کالاهای وارداتی روسیه از ایران مشمول امتیازات تعرفه‌ای شده، تراز تجاری اقلام امتیازی ایران در مقابل روسیه منفی بدست آمده است. با این حال، با توجه به نوع امتیازات طرفین، ظرفیت خوبی برای افزایش صادرات ایران به روسیه ایجاد شده است. در مورد کشور ارمنستان، تراز تجاری اقلام امتیازی ایران به صورت کلی در مقابل این کشور مثبت و به نفع ایران محاسبه شده‌است. در مورد دو کشور قزاقستان و قرقیزستان نیز، تراز تجاری در اقلام امتیازی در مجموع منفی بدست آمده‌است. همچنین، تراز تجاری اقلام امتیازی ایران در مقابل اوراسیا در مجموع منفی محاسبه شده‌است، که این یافته می‌تواند به دلیل تسلط روسیه در این اتحادیه و همچنین جایگاه اقلام امتیازی روسیه در تجارت ایران با منطقه باشد.

5. گرینلند؛ «هات‌اسپات ژئوپلیتیک» جدید

رضا رحمتی

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 111-141

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2950

چکیده

آب شدن یخ‌های قطب، می‌تواند، مناسبات قدرت در سطح بین‌المللی را دستخوش تغییر کند، کشف مسیرهای دریانوردی جدید، کوتاه شدن راه ارتباطی بین غرب و شرق، کشف منابع استراتژیک، مسئله مرزهای مورد مناقشه، منازعات ... بیشتر آب شدن یخ‌های قطب، می‌تواند، مناسبات قدرت در سطح بین‌المللی را دستخوش تغییر کند، کشف مسیرهای دریانوردی جدید، کوتاه شدن راه ارتباطی بین غرب و شرق، کشف منابع استراتژیک، مسئله مرزهای مورد مناقشه، منازعات کانادا – نروژ، تلاش برای مهار قدرت چین توسط آمریکا و متحدان، و تلاش چین برای ایجاد قدرت متوازن و تبدیل کردن چین به قدرت بزرگ در محور شمال و ... سبب شده است تا گرینلند تبدیل به هات اسپات ژئوپلیتیک جدیدی در نظام بین‌الملل شود، به نحوی که محور شمال را تبدیل به نقطه داغ سیاست بین‌الملل کرده است. اهمیت گرینلند برای کشورهای درون منطقه و قدرت‌های برون منطقه تا حدی است که بخشی از استراتژی‌های امنیت ملی کشورهای درگیر با توجه به گرینلند تعریف می‌شود. سوال اصلی این پژوهش این است که چرا منطقه گرینلند ژئوپلیتیک و مناسبات قدرت در محیط بین‌المللی را دستخوش تحول کرده است؟ در پاسخ به این سؤال، فرضیه پژوهش حاضر این‌گونه صورت‌بندی شده است که رقابت قدرت‌های درون و برون‌منطقه‌ای، ژئواکونومی و رژیم‌های در حال تغییر منطقه‌ای و بین‌المللی، گرینلند را تبدیل به هات‌اسپات ژئوپلیتیک جدید در نظام بین‌الملل کرده و مناسبات قدرت در نظام بین‌الملل را متأثر می‌سازد. هدف این پژوهش روشن کردن اثرات متقابل ژئو اکونومیک و ژئوپلیتیک در منطقه گرینلند و تبدیل شدن آن به منطقه ای داغ در آینده مناسبات بین المللی است. پژوهش حاضر به‌لحاظ هدف، توسعه‌ای، به‌لحاظ روش، توصیفی – تبیینی و به‌لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای است.

6. دیپلماسی دفاعی – دریایی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر عملکرد نیروی دریایی راهبردی

بهزاد سیفی؛ سید ابراهیم همتی

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 143-163

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2947

چکیده

جمهوری اسلامی ایران با فرمان رهبر انقلاب که مبتنی بر دیپلماسی دفاعی صلح‌آمیز بوده، با حضور نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نگاه خود را از دریاهای خانگی که همان خلیج فارس و دریای عمان می‌باشد را ... بیشتر جمهوری اسلامی ایران با فرمان رهبر انقلاب که مبتنی بر دیپلماسی دفاعی صلح‌آمیز بوده، با حضور نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نگاه خود را از دریاهای خانگی که همان خلیج فارس و دریای عمان می‌باشد را در راستای کم‌رنگ نمودن حضور نامشروع قدرت‌های استعماری در منطقه و ایفای نقش ویژه جمهوری اسلامی به عنوان کشوری مهم در جهان، به دور دست برده است. دیپلماسی دفاعی دریایی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر صلح و عدم‌سلطه‌پذیری و عدم‌سلطه‌گری برای پیش‌برد هدف‌ها و کار ویژه‌های دفاعی است. ایران به‌واسطه قرار گرفتن در شمال اقیانوس هند، مجاورت با خلیج‌فارس، تنگه هرمز، دریای عمان و دریای خزر از موقعیت ژئوپلیتیکی و دریایی ویژه‌ای در منطقه و جهان برخوردار است و اقتدار دریایی و برخورداری از یک نیروی دریایی قدرتمند و کارآمد می-تواند تأثیر به سزایی در صیانت از منافع ملی و دست‌یابی به اهداف دفاعی آن داشته باشد. یافته‌های این پژوهش ضمن تبیین الگوی دیپلماسی دفاعی دریایی، بیانگر این است که بهره‌گیری از تدابیر دیپلماسی دفاعی – دریایی رهبر انقلاب و در کنار حضور در آب‌های بین‌الملل در ارتقای دیپلماسی دفاعی – دریایی جمهوری اسلامی ایران تأثیر بسزایی داشته و تداوم این روند موجب اقتدار دریایی و عزت ملی گردیده و نقش بسزایی در پیش‌برد و حفاظت از منافع ملی دارد.

7. چرخش پارادایمی دونالد ترامپ در قبال انقلاب اسلامی ایران و جبهه مقاومت شیعیان منطقه؛ گذر از تهدیدات نرم تا توسل به ترور

عبدالرضا عالیشاهی؛ یونس فروزان

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 165-190

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2953

چکیده

این مقاله جستاری برای بررسی این مسئله مهم است که اصولا سیاست های خارجی دونالد ترامپ در قبال رقبا، اعم از رقبای اقتصادی همچون جمهوری خلق چین تا رقبای امنیتی همچون کره شمالی و جمهوری اسلامی ایران پیشتر ... بیشتر این مقاله جستاری برای بررسی این مسئله مهم است که اصولا سیاست های خارجی دونالد ترامپ در قبال رقبا، اعم از رقبای اقتصادی همچون جمهوری خلق چین تا رقبای امنیتی همچون کره شمالی و جمهوری اسلامی ایران پیشتر مبتنی بر تعمیق تنش ها و تهدیدها بوده است اما در یک چرخش پارادایمی بزرگ، ماهیت تهدیدات خود به ویژه علیه جمهوری اسلامی ایران را از قدرت نرم همچون جنگ رسانه ای مبدل به یک جنگ تمام عیار نمود که اوج آن ترور سپهبد سلیمانی بوده است. لذا سوال اصلی این مقاله معطوف به این است که مهمترین دلیل یا دلایل چرخش پارادایمی سیاست خارجی ترامپ در قبال جمهوری اسلامی ایران و جبهه مقاومت شیعیان در منطقه از تهدیدات نرم به تهدید سخت (ترور) چه بوده است؟ فرضیه ای که نویسندگان به بوته آزمایش گذارده اند تاکیدی بر این مسئله است که فقدان دستاوردهای جمهوری خواهان در زمینه قدرت نرم از یک سو و تحکیم روزافزون ائتلاف جبهه مقاومت از سوی دیگر، بسترساز این چرخش پاردایمی بوده است. یافته های مقاله که بر اساس روش تحلیلی توصیفی و بهره گیری از تئوری های ترکیبی جوزف نای- رئالیسم تهاجمی جان مرشایمر می باشد نشان می دهد که سه اصل کلان موفقیت های جبهه مقاومت به ویژه در پساداعش، موفقیت در انتخابات آینده ریاست جمهوری ایالات متحده و شکنندگی ائتلاف عربی- عبری مهمترین دلایل چنین چرخشی بوده است.

8. ملاحظات امنیتی ایران در قبال استقلال اقلیم کردستان عراق

مرتضی علویان؛ محمد سلمان تبارسوته

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 191-220

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2949

چکیده

کردستان عراق بعد از ایجاد دولت فدرالی، پیشرفت زیادی را در زمینه های علمی، اقتصادی و سیاسی به دست آورده است. همچنین علاوه بر پیشرفت در این زمینه ها، با حمایت از سیاست های آمریکا در عراق و نیز ارتباط با رژیم ... بیشتر کردستان عراق بعد از ایجاد دولت فدرالی، پیشرفت زیادی را در زمینه های علمی، اقتصادی و سیاسی به دست آورده است. همچنین علاوه بر پیشرفت در این زمینه ها، با حمایت از سیاست های آمریکا در عراق و نیز ارتباط با رژیم صهیونیستی، نفوذ بیشتری درمنطقه، خصوصاً در کشورهای دارای اقلیت کردنشین پیدا کرده است. وجود مرز مشترک و اشتراکات فرهنگی و مذهبی و از طرف دیگر پیشرفت های زیاد سال های اخیر در اقلیم کردستان در مقایسه با مناطق کردنشین ایران، در کنار سهم قابل توجه کردها در ساختار سیاسی عراق، تأثیرپذیری کردهای ایران را از کردستان عراق افزایش داده است. هدف اصلی این پژوهش نیز بررسی تأثیرات استقلال اقلیم کردستان عراق بر امنیت ملی ایران است. بر همین اساس، سوال اصلی پژوهش بر این مبنا شکل گرفته است که تأثیر استقلال اقلیم کردستان عراق بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران چیست؟، لذا این نوشتار با بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی و با توجه به افق های ساختارگرایانه مکتب کپنهاگ، این انگاره را مفروض می دارد که با توجه به همسایگی کردهای ایران و عراق و تأثیرپذیری آنها از یکدیگر بی شک استقلال احتمالی این اقلیم، تأثیر زیادی بر امنیت مناطق کردنشین ایران خواهد گذاشت. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که در شرایط کنونی( فدرالی بودن اقلیم) این تاثیرگذاری صرفاً ممکن است در بُعد اقتصادی آن چشم گیر بوده و در سایر مولفه های امنیتی مطرح شده، تأثیر چندانی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران نداشته باشد.

9. ابعاد و راهبردهای دیپلماسی فرهنگی آیین پیاده روی زیارت اربعین

هادی غیاثی؛ محمدرضا برزویی؛ امید نصیری

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 221-247

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2951

چکیده

آیین پیاده روی زیارت اربعین یکی از نمادهای تمدن ساز عصر حاضر برای مسلمانان محسوب می شود. استفاده از دیپلماسی فرهنگی از ملزومات تمدن سازی این پدیده تمدنی محسوب می‌گردد. موضوع این نوشتار بررسی زیارت اربعین ... بیشتر آیین پیاده روی زیارت اربعین یکی از نمادهای تمدن ساز عصر حاضر برای مسلمانان محسوب می شود. استفاده از دیپلماسی فرهنگی از ملزومات تمدن سازی این پدیده تمدنی محسوب می‌گردد. موضوع این نوشتار بررسی زیارت اربعین از منظر دیپلماسی فرهنگی است. سوال این پژوهش عبارت است از این که ابعاد و راهبردهای استفاده از عناصر فرهنگی در دیپلماسی زیارت اربعین چیست؟ در پاسخ به این سوال از روش گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و تحلیل آن‌ها مبتنی بر روش تحلیل مضمون استفاده شده است. بر اساس نتایج این پژوهش چهار مضمون اصلی و فراگیری که از تحلیل مضمون منابع کتبی مرتبط به‌دست‌آمده عبارت‌اند از: «تعریف دیپلماسی فرهنگی زیارت اربعین»، «مؤلفه‌های گفتمان زیارت اربعین»، «بازیگران دیپلماسی فرهنگی زیارت اربعین» و «راهبردهای دیپلماسی فرهنگی زیارت اربعین». دیپلماسی را می توان به فن ارائه تصویر صحیح از خود برای دیگری و دیپلماسی فرهنگی را به استفاده از عناصر فرهنگی در ارائه تصویر صحیح از خود برای مردم جهان تعریف کرد. دیپلماسی فرهنگی زیارت اربعین عبارت است از استفاده از عناصر فرهنگی در ارائه تصویر صحیح از زیارت اربعین به مردم جهان. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد معرفی مؤلفه‌های فرهنگ عاشورایی و بهره‌گیری از مؤلفه‌های آن برای همگرایی منطقه‌ای و جهانی، شناخت دقیق مخاطبان در سطح جهان تشیع، جهان اسلام و دیگر حوزه‌های فرهنگی جهان و افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه فنّاوری‌های نوین ارتباطات و اطلاعات از مهم‌ترین راهبردهای دیپلماسی فرهنگی زیارت اربعین محسوب می‌گردد.

10. واکاوی اهداف و اجزای طرح صلح ترامپ موسوم به معامله قرن و تاثیر آن بر جایگاه منطقه‌ای جبهه مقاومت

عبدالرضا فرجی راد؛ رضا شاملو

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 249-278

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2956

چکیده

طرحی که از آن به‌عنوان «معامله قرن» یاد می‌شود، طرحی به پیشنهاد دولت آمریکا و رژیم اشغالگر قدس و با حمایت عربستان و کشورهای همسو برای پایان دادن به منازعه رژیم صهیونیستی با فلسطین و یک گام بسیار ... بیشتر طرحی که از آن به‌عنوان «معامله قرن» یاد می‌شود، طرحی به پیشنهاد دولت آمریکا و رژیم اشغالگر قدس و با حمایت عربستان و کشورهای همسو برای پایان دادن به منازعه رژیم صهیونیستی با فلسطین و یک گام بسیار مهم در مسیر تحقق آرزوی صهیونیست‌ها با هدف محو نمودن فلسطین قبله اول مسلمین جهان از صحنه جغرافیا، عادی‌سازی روابط عربی- صهیونیستی و تضعیف گفتمان مقاومت پی‌ریزی شده است. هدف این پژوهش، بررسی اهداف طرح آمریکایی معامله قرن و تأثیر آن بر جایگاه منطقه ای جبهه مقاومت است. این تحقیق از نوع کاربردی است که با بهره‌گیری از روش توصیفی با رویکرد آمیخته سعی دارد به این سؤال اصلی تحقیق که «اهداف و اجزای طرح معامله قرن چیست و چه تأثیری بر بر جایگاه منطقه‌ای جبهه مقاومت دارد؟» پاسخ دهد. داده‌های موردنیاز نیز با استفاده از روش کتابخانه‌ای و میدانی گردآوری شده است. پایایی پرسش‌نامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ عدد 88% به‌دست‌آمده و برای اطمینان از معناداری پاسخ جامعه آماری، از آزمون خی‌دو در سطح اطمینان 95 درصد و خطای 05/0 بهره گرفته‌شده است. یافته‌های مقاله حاکی آن است که نتایج اجرای این طرح، بی‌ثباتی و ناامنی گسترده در غرب آسیا، افزایش تهدیدات علیه ایران، خلع سلاح و کم‌رنگ‌تر شدن ارتباط ج.ا.ایران با گروه‌های مقاومت فلسطینی، کاهش عمق نفوذ ژئوپلیتیکی ج.ا.ایران، شکل‌گیری ائتلاف گسترده از محورهای رقیب علیه نفوذ جبهه مقاومت در منطقه، تضعیف و زمین‌گیر کردن ایران و متحدان منطقه‌ای محور مقاومت خواهد بود.

11. دولت ـ ملت سازی ابتر ریشه بحران‌های اخیر خاورمیانه

محمدرامبد فرهودی مقدم؛ عبدالعلی قوام

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 279-310

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2955

چکیده

این پژوهش در پی تجزیه‌وتحلیل تأثیرات پروژه دولت-ملت‌سازی استعماری در ظهور دولت‌های نوین در خاورمیانه و تاثیر آن در رابطه با بحران‌های اخیر خاورمیانه است. آغاز دولت ملی که بعد از فروپاشی امپراتوری ... بیشتر این پژوهش در پی تجزیه‌وتحلیل تأثیرات پروژه دولت-ملت‌سازی استعماری در ظهور دولت‌های نوین در خاورمیانه و تاثیر آن در رابطه با بحران‌های اخیر خاورمیانه است. آغاز دولت ملی که بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی و با طراحی قدرت‌های بین‌المللی استعماری وقت صورت‌گرفت خود عامل وگرانیگاه بحران در خاورمیانه بوده‌است. اساس استدلال آن در این نهفته است، که دولت‌های متعددی که در خاورمیانه که توانستند از بوغ استعمار خارج شوند و در هیبت دولت مستقل سربرآوردند، دولت‌های بودند که اغلب در درون مرزهای تعیین شده از سوی رژیم های استعماری قدیم تشکیل شده بودند و قبل از آن‌که شکل های وارداتی سازمان دولتی بتوانند در هویت ملی آنان ریشه بدوانند و بتواند به حاکمیت دست یابد، با روند سریع و عمدتاً مصنوعی در دوره استعمارزدایی بدون فراهم بودن بسیاری از زیر ساخت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و با مدیریت و هدایت استعماری دولت های متعدد (به ظاهر) به استقلال رسیدند. بر این اساس، پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش استکه چرا کشورهای خاورمیانه با وجود تلاش‌های چندین ساله در دولت-ملت‌سازی در عصر جدید با بحران‌های بزرگ مواجه شده‌اند؟ در پاسخ به این پرسش، این فرضیه مطرح شده که ریشه بحران‌های خاورمیانه را باید در روند دولت-ملت‌سازی ابتر جست. داده‌های این پژوهش از طریق منابع کتابخانه‌ای و به روش تحلیلی -توصیفی تبیین گردیده‌اند و برای پراختن به کلیت پژوهش، با بهره‌گیری از نظریات مطرح در دولت -ملت‌سازی، طرحی کلی از دولت ـ ملت‌سازی ابتر ارائه شده است.

12. بررسی پیامدهای سیاسی-امنیتی روابط ترکیه و اسرائیل بر منطقه خاورمیانه2017-1990

سیدمحسن میرحسینی؛ فاطمه قیمی بشنو

دوره 4، شماره 7 ، بهار و تابستان 1399، صفحه 311-334

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.2952

چکیده

روابط ترکیه و اسرائیل پدید آورندۀ اتحاد سیاسی- امنیتی و نظامی در منطقه خاورمیانه بود. این اتحاد تأثیرات بسیاری بر کشورهای منطقه خاورمیانه گذاشت. به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه و اجرای دکترین عمق استراتژیک، ... بیشتر روابط ترکیه و اسرائیل پدید آورندۀ اتحاد سیاسی- امنیتی و نظامی در منطقه خاورمیانه بود. این اتحاد تأثیرات بسیاری بر کشورهای منطقه خاورمیانه گذاشت. به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه و اجرای دکترین عمق استراتژیک، ترکیه سطح جدیدی از روابط سیاسی- امنیتی را در منطقه آغاز نمود. ایفای نقش میانجیگری در معادلات منطقه‌ای بین اسرائیل و سایر کشورهای عربی، به ترکیه قدرت مانور بیشتری بخشید و ترکیه را از تنها متحد اسرائیل به یک رهبری استراتژیک در منطقه تبدیل نمود. ترکیه در تلاش بود در سایه اجرای دکترین عمق استراتژیک به جایگاه برتری در میان کشورهای منطقه دست یابد. بیان ارزشهای جدید از سوی رهبران ترکیه سبب تقابل با اسرائیل گردید و تنشهای سیاسی- نظامی را در منطقه پدید آورد. در بررسی روابط سیاسی- امنیتی ترکیه و اسرائیل سوال اصلی این مقاله این است که، روابط ترکیه و اسرائیل طی سالهای 1990 تا 2107 چه پیامدهایی بر منطقه خاورمیانه داشته است؟ یافته‌های این پژوهش نشان میدهد، ایجاد ائتلافهای سیاسی- امنیتی در منطقه خاورمیانه، اجرای دکترین عمق استراتژیک و انعکاس آن در روابط ترکیه و اسرائیل، پیامد امنیتی روابط ترکیه و اسرائیل بر زیر سیستم خلیج فارس، ایران، زیر سیستم شامات، خروج اسرائیل از انزوای سیاسی، از جمله پیامدهای روابط سیاسی– امنیتی ترکیه و اسرائیل بوده است. نویسندگان در این پژوهش با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای – اسنادی، اینترنتی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی با نگاهی جامع‌تر به بررسی پیامدهای روابط سیاسی- امنیتی ترکیه و اسرائیل در طی سالهای 1990 تا 2017 پرداخته‌اند.

1. تأملی انتقادی به چالش های امنیتیِ روابط اقتصادی ایران و افغانستان

حسین فرزانه پور؛ ناصر یوسف زهی

دوره 1، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1396، ، صفحه 167-192

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2017.1838

چکیده

تقویت و ثبات مناسبات اقتصادی کشورهای یک منطقه، تا حدِّ زیادی منوط به رفع چالش‌های امنیتیِ آنان است. این مهم، درخصوص تعاملات بازرگانیِ ایران و افغانستان نیز که در منطقه ای تنش زا واقع شده اند، صِدق می ... بیشتر تقویت و ثبات مناسبات اقتصادی کشورهای یک منطقه، تا حدِّ زیادی منوط به رفع چالش‌های امنیتیِ آنان است. این مهم، درخصوص تعاملات بازرگانیِ ایران و افغانستان نیز که در منطقه ای تنش زا واقع شده اند، صِدق می کند. مهم تر آنکه، ایران با وجود موانع امنیتیِ منطقه ای و فرامنطقه ایِ کنونی، توانسته در بازار این کشور نفوذ بسیاری یابد. با این حال، روابط اقتصادی فعلیِ دو کشور، به شدّت از چالش های غالباً امنیتی شده تأثیر پذیرفته است. با هدف اثبات این ادّعا، سؤال اصلی نوشتار حاضر و با تمرکز بر سال های 2017-2001م. آن است که مهم ترین چالش ها و محدودیت های امنیتیِ حاکم بر مناسبات اقتصادی ایران و افغانستان در سطوح ملّی، منطقه ای و فرامنطقه ای کدامند؟ در پاسخ باید گفت که تداوم نگاه امنیتی ایران به افغانستان، منازعات منطقه ای پیرامون دو کشور، و امنیتی شدن ژئوپلیتیک و هویت ایران و افغانستان در سطح جهانی توسّط آمریکا، مهم ترین چالش های مدّنظر هستند. تحلیل مذکور، در چارچوب انتقادی نظریه ی امنیتی شدنِ مکتب کپنهاگ، با روش علّی و فنّ گردآوری کتابخانه ایِ اطّلاعات، انجام گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که یکی از علل اصلی عدم رشدِ مناسبات اقتصادی ایران و افغانستان طیّ سال های گذشته، رویکرد امنیتیِ حاکم بر مناسبات تهران-کابل و پویش های امنیتیِ فراملّی بوده است. بر این اساس، ارتقای تعاملات اقتصادی دو کشور می طلبد تا بسیاری از موضوعات و تهدیدات بیش از آنکه در حوزه ی امنیت جای گیرند، می بایست توسّط دولتمردان در حوزه ی سیاست حلّ وفصل شوند.

2. واکاوی روابط روسیه و جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر بحران سوریه

ناصر فرشادگهر؛ یاسر قائمی؛ لیلا جمور

دوره 1، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1396، ، صفحه 139-165

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2017.1837

چکیده

روسیه در چارچوب سیاست اوراسیاگرایی، به دنبال تقویت روابط خود با کشورهای خاورمیانه و دستیابی به اهداف و منافع مسکو است. بدین جهت خود را به یک بازیگر کلیدی و مؤثّر در بحران سوریه مبدّل کرد. فعّالیت‌های ... بیشتر روسیه در چارچوب سیاست اوراسیاگرایی، به دنبال تقویت روابط خود با کشورهای خاورمیانه و دستیابی به اهداف و منافع مسکو است. بدین جهت خود را به یک بازیگر کلیدی و مؤثّر در بحران سوریه مبدّل کرد. فعّالیت‌های روسیه در خاورمیانه و درگیری در بحران سوریه، باعث افزایش ارتباط و همکاری با ایران شد. میزان تماس‌های کنونی روسیه و ایران در تاریخ پس از فروپاشی شوروی بی‌سابقه است. مقامات روسیه و ایران یک پایه ی محکم از گفتگو و همکاری دوجانبه را بنا کرده‌اند. امّا با وجود این پتانسیل برای تعامل و همکاری، اتّحاد استراتژیکی بین دو کشور شکل نگرفته و هنوز موانع جدّی وجود دارد که حتّی می‌تواند این همکاری را متوقّف کند. بر این اساس، این پرسش مطرح می‌شود که سیاست اوراسیاگرایی روسیه چگونه بر روابط روسیه با ایران تأثیرگذار بوده است و بحران سوریه چه نقشی در این روابط داشته است؟ فرضیه‌ای که پژوهش بر اساس آن به نگارش درآمده، این است که؛ سیاست اوراسیاگرایی روسیه جایگاه ایران را در سیاست خارجی روسیه پررنگ کرده و روابط نسبتاً تداومی دو کشور در بحران سوریه، باعث تحوّل در روابط تهران-مسکو شده است امّا عوامل ساختاری نظام بین‌المللی و منطقه‌ای مانع از اتّحاد راهبردی و استراتژیک دو کشور گردیده است. پژوهش حاضر با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و اینترنتی و به روش توصیفی-تحلیلی به نگارش درآمده و به منظور مشاهده ی علمی و دقیق یافته‌های پژوهش، از رویکرد نظری واقع‌گرایی ساختاری بهره‌گرفته شده است.

3. مولفه‌های اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای (در بعد منطقه ای و بین المللی)

سیدمحسن میرحسینی؛ ایرج رحیم پوراصل؛ فاطمه قیمی بشنو

دوره 2، شماره 4 ، پاییز و زمستان 1397، ، صفحه 121-143

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.1970.2120

چکیده

این پژوهش درصدد بررسی راهبرد دفاعی ج.ا.ایران از منظر اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای با استفاده از چارچوب نظری رئالیسم تدافعی می‌باشد. غرب، اهداف دفاعی ج.ا.ایران را در جهت افزایش نسبی قدرت در خاورمیانه ... بیشتر این پژوهش درصدد بررسی راهبرد دفاعی ج.ا.ایران از منظر اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای با استفاده از چارچوب نظری رئالیسم تدافعی می‌باشد. غرب، اهداف دفاعی ج.ا.ایران را در جهت افزایش نسبی قدرت در خاورمیانه می‌داند، درحالیکه نویسندگان پژوهش حاضر براین نظر هستند که اندیشه دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای، بویژه راهبرد دفاع آینده‌نگر در جهت افزایش امنیت نسبی کشور می‌باشد، و در پی پاسخ به این پرسش هستند که؛ راهبرد دفاع آینده‌نگر در اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای بر چه مولفه‌های راهبردی استوار می‌باشد؟ هدف اصلی نویسندگان پرداختن به مبانی، مفاهیم، مولفه‌ها، گونه‌شناسی و جایگاه راهبرد دفاع آینده‌نگر در اندیشه دفاعی معظم‌له می‌باشد. یافته‌های این پزوهش نشان می‌دهد که؛ آیت‌الله خامنه‌ای این راهبرد دفاعی را از طریق گفتمان‌سازی و دیپلماسی‌دفاعی برای عرصه‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مطرح نموده‌ است، و این استراتژی متناسب با پیچیدگی‌ها و تنوع عرصه‌های تهاجم دشمنان، و با توجه به شرایط سیاسی-امنیتی منطقه، درپی تغییرات در صف‌بندی‌ها و تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مطرح گردید و در پایان نیز راهبرد دفاع آینده‌نگر با استراتژی جنگ‌پیش‌دستانه (جنگ‌افغانستان) و پیش‌گیرانه (جنگ‌عراق) مورد مقایسه قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی می‌باشد و داده‌ها و منابع آن به روش کتابخانه‌ای گرد‌آوری شده است

4. بررسی روابط نظامی عربستان و آمریکا و نقش آن در کنشگری منطقه ای عربستان

اصغر جعفری ولدانی؛ حدیث آسمانی

دوره 1، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1396، ، صفحه 93-115

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2017.1835

چکیده

عربستان سعودی و ایالات ‌متّحده ی امریکا، دهه‌های طولانی است که روابط گسترده ی خود را در همه ی عرصه‌ها ازجمله نفت و اسلحه به شکلی تنگاتنگ و استراتژیک حفظ نموده‌اند. عربستان مهم‌ترین واردکننده ی تسلیحات ... بیشتر عربستان سعودی و ایالات ‌متّحده ی امریکا، دهه‌های طولانی است که روابط گسترده ی خود را در همه ی عرصه‌ها ازجمله نفت و اسلحه به شکلی تنگاتنگ و استراتژیک حفظ نموده‌اند. عربستان مهم‌ترین واردکننده ی تسلیحات و تجهیزات نظامی از امریکا می‌باشد و از این طریق سود بسیار زیادی به‌حساب شرکت‌های بزرگ تسلیحاتی این کشور وارد می‌شود. ازآنجاکه در طیّ سال‌های اخیر با افزایش بازیگری عربستان در مناقشات منطقه، این میزان از واردات تجهیزات نظامی چندین برابر افزایش یافته است، سؤال مهم آن است که افزایش حجم و تعداد تسلیحات از سوی عربستان چه تأثیری بر روی ساختار نظامی و قدرت مانور این کشور در عرصه ی تحوّلات منطقه‌ای داشته است؟ این مقاله در چارچوب نظریه ی واقعگرایی و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، درصدد اثبات این فرضیه است که افزایش کمّی در حوزه ی تجهیز ارتش به مدرن‌ترین انواع ادوات و تسلیحات نظامی، به‌تنهایی عامل تعیین‌کننده در افزایش قدرت نظامی یک کشور نمی‌باشد، بلکه باید فاکتورهای مهمّ دیگری همچون دسترسی به دانش روز نظامی، در اختیار داشتن منابع انسانی کافی، هوش نظامی و تولید تاکتیک‌ها و استراتژی‌های نوین جنگی، بومی‌سازی تسلیحات و عدم وابستگی نظامی را در این خصوص در نظر گرفت. عدم توجّه به موارد مذکور و تأکید عربستان سعودی بر روی افزایش کمّیِ صرف، در کنار وابستگی تسلیحاتی و نظامی به قدرت‌های بزرگ -به‌ویژه امریکا- ازجمله عواملی است که سبب شده تا شاهد افزایش مؤثّری در قدرت نظامی این کشور در عرصه ی تحوّلات منطقه‌ای نباشیم.

5. استفاده از باکتری وبا در یمن توسط عربستان از منظر حقوق بین‌المل

علی اکبر رزمجو؛ محدثه رزمجو

دوره 2، شماره 4 ، پاییز و زمستان 1397، ، صفحه 53-68

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2018.2235

چکیده

بیوتروریسم ، به هرگونه اقدام وحشت زا و آسیب رسان گفته می شود که با استفاده از آزادسازی یا انتشار عمدی عوامل بیولوژیک شدیداً بیماری زا ، شامل انواعی از میکروارگانیسم ها و یا سموم بیولوژیک انجام می پذیرد ... بیشتر بیوتروریسم ، به هرگونه اقدام وحشت زا و آسیب رسان گفته می شود که با استفاده از آزادسازی یا انتشار عمدی عوامل بیولوژیک شدیداً بیماری زا ، شامل انواعی از میکروارگانیسم ها و یا سموم بیولوژیک انجام می پذیرد . به کارگیری این عوامل بیولوژیک مخّرب ممکن است در قالب جنگ افزارهای نظامی همچون : بمب ، موشک ، حشره وغیره انجام شود . به هرنوع وسیله ای از این قبیل که به منظور انتشار عمدی ارگانیسم های مولّد بیماری یا فرآورده های بیولوژیک با هدف آسیب و کشتار به کار برده می شود ، جنگ افزار بیولوژیک گفته می شود و معمولا به عنوان بخشی از سلاح های کشتار جمعی شناخته می گردد . با شروع درگیری یمن با عربستان و هم پیمانانش در 25 مارس 2015 پس از حمله ی تروریست های تکفیری به مرکز کشت باکتریایی استان تعز و یافتن یک نوع باکتری مولد وبا در 50 منبع آب شهر هائیتی و مرگ دسته جمعی هزاران نفر دراین شهر واشاعه ی آن در کلّ یمن بسیاری از محافل رسانه ای و سیاسی و فعّالان حقوق بشری در جهان، شیوع وبا دریمن را جنگ بیولوژیک عربستان سعودی در این کشور می دانند . بر اساس مادّه ی 23 و24 معاهده ی 1907 لاهه و بند 2 مادّه ی 35 پروتکل1977منع قانون استفاده از سلاح های بیوتروریستی و بند 20 ،2 و1 مادّه ی 8 اساسنامه ی دیوان کیفری بین المللی با موضوع منع استفاده از سلاح های نامتعارف در مخاصمات بین المللی و کنوانسیون منع استفاده از سلاح های بیولوژیک1972 و موافقتنامه ی 1925 ژنو و کنوانسیون منع توسعه ، تولید وانباشت سلاح های زیستی 1972 و از منظر حقوق بشردوستانه ی بین المللی و قاعده ی حفظ نظم بین المللی ،اقدام عربستان و متّحدانش با روش توصیفی _ تحلیلی و از منظر حقوق بین الملل بررسی می شود .

1. ارزیابی سیاستِ نهادهای بین المللی در قبالِ اپیدمیِ کرونا در ایران (با تاکید بر اقتصاد سیاسی نوگرامشی گرایی)

سعید چهرآزاد؛ مریم فخرآبادی؛ فاطمه بائی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 آذر 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.19893.1155

چکیده

همه گیریِ جهانی کووید-19 موجبات آن را فراهم نمود تا از این طریق بتوان ابعادِ گونا‌گون این بحران جهان‌گستر را مورد واکاوی و ارزیابی قرار داد. یکی از مواردی که برای کشورمان بسیار مهم تلقی می شود، مقولۀ سیاستگذاریِ ... بیشتر همه گیریِ جهانی کووید-19 موجبات آن را فراهم نمود تا از این طریق بتوان ابعادِ گونا‌گون این بحران جهان‌گستر را مورد واکاوی و ارزیابی قرار داد. یکی از مواردی که برای کشورمان بسیار مهم تلقی می شود، مقولۀ سیاستگذاریِ نهادهای بین المللی در مواجهه با ایران در زمانه و زمینۀ بحران های عالَم‌گیر است. نهادهایِ جهانی تحت تاثیر بلوک های قدرت و هژمون های جهانی رویکرد سیاست‌زده را جایگزین رهیافت سیاستگذارانۀ خود می کنند. نویسندگان تلاش می کنند و با استفاده از چهارچوب نوگرامشی‌گرایی علت این بحران ها را از نقد سرمایه داری متاخر و آسیب ها و چالش های منبعث از آن آغاز نمایند. سپس با تاکید بر نقش نهادهای بین المللی در سیاستگذاری جهانی به این سوال پاسخ دهند که نهادهای فوق چه نسبتی با سیستم سرمایه داری متاخر و نمایندگان آن دارند؟ سپس با روش فراترکیبِ ادبیاتِ نظریِ نوگرامشین ها در اقتصاد سیاسی بین الملل به سوال اصلی مقاله یعنی علت رفتارهای متناقض‌نمای این نهادها و بازیگرانِ غیردولتی در قبال ایرانِ درگیرِ اپیدمی کرونا چیست، پاسخ دهند. فرضیه این پژوهش نیز این است که برداشت ساده انگارانه از نظام بین الملل، مکانیسم همکاری بین المللی را به خوبی مورد ژرفاکاوی قرار نمی دهد و از این رو هژمون با سازواره ای سلسله مراتبی در پی صورت بندی جانبدارانه سیاست گذاری جهانی بوده است.

مشاهده مقاله

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 4 (1399)

دوره 3 (1398)

دوره 2 (1397)

دوره 1 (1396)

1. رقابت های منطقه ای ژئوپلیتیک در خاورمیانه: پیامدهای آن برای اروپا

چکیده

2. محرک های اقتصادی ابتکار جاده و کمربند چین

چکیده

3. تبیین تأثیر شکنندگی دولت سوریه بر امنیت داخلی و منطقه ای جمهوری اسلامی ایران

چکیده

4. ارزیابی تراز اقلام امتیازی توافق نامه ایجاد ترتیبات تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا

چکیده

5. گرینلند؛ «هات‌اسپات ژئوپلیتیک» جدید

چکیده

6. دیپلماسی دفاعی – دریایی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر عملکرد نیروی دریایی راهبردی

چکیده

7. چرخش پارادایمی دونالد ترامپ در قبال انقلاب اسلامی ایران و جبهه مقاومت شیعیان منطقه؛ گذر از تهدیدات نرم تا توسل به ترور

چکیده

8. ملاحظات امنیتی ایران در قبال استقلال اقلیم کردستان عراق

چکیده

9. ابعاد و راهبردهای دیپلماسی فرهنگی آیین پیاده روی زیارت اربعین

چکیده

10. واکاوی اهداف و اجزای طرح صلح ترامپ موسوم به معامله قرن و تاثیر آن بر جایگاه منطقه‌ای جبهه مقاومت

چکیده

11. دولت ـ ملت سازی ابتر ریشه بحران‌های اخیر خاورمیانه

چکیده

12. بررسی پیامدهای سیاسی-امنیتی روابط ترکیه و اسرائیل بر منطقه خاورمیانه2017-1990

چکیده

1. تأملی انتقادی به چالش های امنیتیِ روابط اقتصادی ایران و افغانستان

چکیده

2. واکاوی روابط روسیه و جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر بحران سوریه

چکیده

3. مولفه‌های اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای (در بعد منطقه ای و بین المللی)

چکیده

4. بررسی روابط نظامی عربستان و آمریکا و نقش آن در کنشگری منطقه ای عربستان

چکیده

5. استفاده از باکتری وبا در یمن توسط عربستان از منظر حقوق بین‌المل

چکیده

1. ارزیابی سیاستِ نهادهای بین المللی در قبالِ اپیدمیِ کرونا در ایران (با تاکید بر اقتصاد سیاسی نوگرامشی گرایی)

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

آکادمیا

لینکدین