دوفصلنامه سیاست و روابط بین الملل

1. ارزیابی سیاستِ نهادهای بین المللی در قبالِ اپیدمیِ کرونا در ایران (با تاکید بر اقتصاد سیاسی نوگرامشی گرایی)

سعید چهرآزاد؛ مریم فخرآبادی؛ فاطمه بائی

دوره 4، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2020.19893.1155

چکیده

همه گیریِ جهانی کووید-19 موجبات آن را فراهم نمود تا از این طریق بتوان ابعادِ گونا‌گون این بحران جهان‌گستر را مورد واکاوی و ارزیابی قرار داد. یکی از مواردی که برای کشورمان بسیار مهم تلقی می شود، مقولۀ سیاستگذاریِ ... بیشتر همه گیریِ جهانی کووید-19 موجبات آن را فراهم نمود تا از این طریق بتوان ابعادِ گونا‌گون این بحران جهان‌گستر را مورد واکاوی و ارزیابی قرار داد. یکی از مواردی که برای کشورمان بسیار مهم تلقی می شود، مقولۀ سیاستگذاریِ نهادهای بین المللی در مواجهه با ایران در زمانه و زمینۀ بحران های عالَم‌گیر است. نهادهایِ جهانی تحت تاثیر بلوک های قدرت و هژمون های جهانی رویکرد سیاست‌زده را جایگزین رهیافت سیاستگذارانۀ خود می کنند. نویسندگان تلاش می کنند و با استفاده از چهارچوب نوگرامشی‌گرایی علت این بحران ها را از نقد سرمایه داری متاخر و آسیب ها و چالش های منبعث از آن آغاز نمایند. سپس با تاکید بر نقش نهادهای بین المللی در سیاستگذاری جهانی به این سوال پاسخ دهند که نهادهای فوق چه نسبتی با سیستم سرمایه داری متاخر و نمایندگان آن دارند؟ سپس با روش فراترکیبِ ادبیاتِ نظریِ نوگرامشین ها در اقتصاد سیاسی بین الملل به سوال اصلی مقاله یعنی علت رفتارهای متناقض‌نمای این نهادها و بازیگرانِ غیردولتی در قبال ایرانِ درگیرِ اپیدمی کرونا چیست، پاسخ دهند. فرضیه این پژوهش نیز این است که برداشت ساده انگارانه از نظام بین الملل، مکانیسم همکاری بین المللی را به خوبی مورد ژرفاکاوی قرار نمی دهد و از این رو هژمون با سازواره ای سلسله مراتبی در پی صورت بندی جانبدارانه سیاست گذاری جهانی بوده است.

مشاهده مقاله

2. استراتژی نظامی ناتو درمنطقه خاورمیانه پس از 11 سپتامبر2001 تاکنون و رویکرد امنیتی جمهوری اسلامی ایران

محسن جمشیدی؛ مهدی احمدی؛ میر ابراهیم صدیق

دوره 4، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2021.19618.1139

چکیده

چکیده : پس از حوادث یازده سپتامبر تاکنون ناتو یکی از مهمترین بازیگران مداخله‌گر در منطقه بوده و نقش تعیین کننده‌ای در ساختار امنیتی آن داشته است.ایجاد فضای جدید ژئوپلیتیک و گسترش حریم امنیتی برای کشورهای ... بیشتر چکیده : پس از حوادث یازده سپتامبر تاکنون ناتو یکی از مهمترین بازیگران مداخله‌گر در منطقه بوده و نقش تعیین کننده‌ای در ساختار امنیتی آن داشته است.ایجاد فضای جدید ژئوپلیتیک و گسترش حریم امنیتی برای کشورهای عضو پیمان ناتو در منطقه خاورمیانه، به منزله تنگ کردن عرصه نفوذ، واپاش(کنترل) راهبردی و تهدید عمق راهبردی و منافع و امنیت ملی ج.ا.ایران تلقی میگردد. لذا، توسعه قلمرو ناتو در خاورمیانه از طریق پذیرش اعضای جدید در چارچوب اهداف امنیتی ایالات متحده و نظم امنیتی دلخواه در منطقه خاورمیانه می‌باشد. که این وضعیت می‌تواند سناریوهای مختلفی را در حوزه امنیتی جغرافیای پیرامون ایران رقم بزند که قدر مسلم آن خطر و تهدید بودن حضور ناتو برای جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. سوال این است که استراتژی نظامی ناتو در خاورمیانه چه تأثیری بر امنیت جمهوری اسلامی ایران دارد؟ بنظر میرسد، حضور ناتو در کشورهای خاورمیانه برای پر کردن خلاء قدرت در منطقه میباشد و حضور طولانی مدت ناتو در اطراف مرزهای ج.ا.ایران باعث کاهش امنیت ملی ج.ا.ایران در خاورمیانه میشود. پژوهش فوق از نوع تحلیلی- بنیادی ، با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با روش کیفی – تفسیری صورت پذیرفته است . روش گرداوری داده های پژوهش نیز از طریق مطالعات کتابخانه ای انجام گرفته است . هدف از این پژوهش بررسی تاثیر حضور ناتو بر رویکرد امنیتی جمهوری اسلامی بعد از یازدهم سپتامبر 2001 تا کنون میباشد.

مشاهده مقاله

3. بررسی مقایسه‌ای دیپلماسی عمومی ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه

محمدباقر حشمت زاده؛ حمیدرضا حمیدفر؛ یاسر قائمی

دوره 4، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2021.19720.1145

چکیده

نوشتار حاضر در پی پاسخ‌گویی به این پرسش اساسی است که ابزار دیپلماسی عمومی و قدرت نرم در تدوین راهبرد ایران و ترکیه در قبال سوریه و تحولات آن از چه جایگاهی برخوردار است؟ فرضیه برای پاسخ به این پرسش عبارت ... بیشتر نوشتار حاضر در پی پاسخ‌گویی به این پرسش اساسی است که ابزار دیپلماسی عمومی و قدرت نرم در تدوین راهبرد ایران و ترکیه در قبال سوریه و تحولات آن از چه جایگاهی برخوردار است؟ فرضیه برای پاسخ به این پرسش عبارت است از این‌که ایران همواره ابزار دیپلماسی عمومی مبتنی بر قدرت نرم را در راهبرد خود در قبال سوریه حفظ نموده است؛ اما ترکیه از سال 1999 تا سال 2011 دیپلماسی عمومی مبتنی بر قدرت نرم خود را در قبال سوریه حفظ نموداما با شروع تحولات سوریه رفته رفته راهبرد ترکیه به سمت استراتژی قدرت سخت بازگشت زیرا ترکیه براساس دکترین نوعثمانی‌گرایی به دنبال گسترش عمق استزاتژیک خود در منطقه بود و تحولات سوریه ترکیه را برای دست‌یابی به این هدف با حاکم نمودن اخوان المسلمین در سوریه و گسترش محور اخوانی ترغیب نمود. لذا ترکیه در تحولات سوریه در برابر دولت اسد قرار گرفت و طبیعی بود که راهبرد سیاست خارجی این کشور از قدرت نرم به قدرت سخت تغییر شکل دهد. اما ایران به دنبال حفظ جایگاه خود در منطقه و سوریه است لذا همواره حمایت خود را از دولت و ملت سوریه ابراز داشته است و دیپلماسی عمومی در راهبرد ایران در قبال سوریه تداوم داشته است. لذا تحولات سوریه بر روابط ایران و ترکیه نیز تأثیر منفی گذاشته است. در این مقاله از روش توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده‌ها از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی و برای تحلیل موضوع پژوهش، از مفهوم دیپلماسی عمومی بهره‌گیری شده است.

مشاهده مقاله

4. رویکرد نوین روسیه نسبت به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس

محسن غریبی؛ میثم قهرمانی

دوره 4، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2021.19889.1153

چکیده

سیاست‌ روسیه نسبت به منطقه خلیج‌فارس، به‌ویژه از آغاز هزاره دوم تاکنون، ضمن توجه به بعضی از اهداف تاریخی و همچنین تحت تأثیر تحولات داخلی و سازوکارهای جدید منطقه‌ای و جهانی؛ شامل انگیزه‌های جدیدی ... بیشتر سیاست‌ روسیه نسبت به منطقه خلیج‌فارس، به‌ویژه از آغاز هزاره دوم تاکنون، ضمن توجه به بعضی از اهداف تاریخی و همچنین تحت تأثیر تحولات داخلی و سازوکارهای جدید منطقه‌ای و جهانی؛ شامل انگیزه‌های جدیدی شده است. در این مقاله، نویسندگان با توجه به رویکرد چندجانبه گرایی روسیه و تلاش این کشور برای پیوند اهداف ژئوپلیتیکی و انگیزه‌های ژئواکونومی در منطقه خلیج‌فارس، درصدد ارائه پاسخی متقن بدین سؤال‌اند که رویکرد نوین روسیه نسبت به کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس شامل چه اهدافی می‌شود؟ براساس فرضیه مدنظر این پژوهش، رویکرد نوین روسیه نسبت به کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس، پس از تحولات سال 2011 و با توجه به نوع سیاست‌ها و اختلافات اعضا و همچنین تحولات خاورمیانه و حوزه خلیج‌فارس، در سه گروه‌ «عربستان، امارات و بحرین»، «کویت و عمان» و «قطر» تقسیم‌بندی شده‌ و به این شورا به‌عنوان یک سازمان و بلوک متحد و یکپارچه نگریسته نشده است. رویکردی که مبتنی بر چندجانبه‌گرایی و در پیوند میان اهداف ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی پیگیری شده است. در مقابل، کشورهای شورای همکاری نیز در جهت به حداکثر رساندن منافع و همچنین با هدف متنوع ساختن روابط خود در کنار حفظ رابطه با آمریکا و غرب، به گسترش روابط سیاسی، اقتصادی، علمی و نظامی با روسیه پرداخته‌اند.

مشاهده مقاله

5. سیاست خارجی روسیه درقبال کشورهای دریافت کننده کمک در بحران کووید-19؛ فرصتها و چالشها

عارف بیژن؛ اکبر ولی زاده

دوره 4، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2021.19920.1158

چکیده

با تهدیدِ تحمیل شده بر جامعه‌ی جهانی به واسطه‌ی شیوعِ ویروسِ‌کرونا (کووید- 19)، رویکردِ برخی کشورها و نحوه برخورد آنها با این بحرانِ جهانی قابل توجه است. به ویژه اینکه در پرتو سیاست‌های هوشمندانه‌ی ... بیشتر با تهدیدِ تحمیل شده بر جامعه‌ی جهانی به واسطه‌ی شیوعِ ویروسِ‌کرونا (کووید- 19)، رویکردِ برخی کشورها و نحوه برخورد آنها با این بحرانِ جهانی قابل توجه است. به ویژه اینکه در پرتو سیاست‌های هوشمندانه‌ی آنها در شرایط بحرانیِ این چنین، نقش منافع ملی و چه بسا اهدافِ جهانیشان قابل اغماض نیست. در جریان این بحران، بررسی روسیه یک مطالعه‌ی موردیِ مناسب است. گرچه این کشور نیز همچون سایر کشورهای دیگر از عواقبِ این بحران جهانی متاثر گردیده است، لیکن از آنجایی که روسیه عمدتاً بر احیای چهره جهانی خود از طریق دیپلماسی عمومی متمرکز بوده است، بنابراین نقش آن در مقابله با این ویروسِ همه‌گیر نیز متفاوت از غالب کشورهای درگیر می‌باشد. سوال اصلی در پژوهش حاضر این است که ویروس کرونا چه تاثیری بر سیاست خارجی روسیه در قبال کشورهای دریافت کننده کمک داشته است. گرچه به باور برخی، سیاست خارجی روسیه در مواجهه با این بحران چندان موفق نبوده و بیشتر در راستایِ اهداف خود با استفاده از قدرت هوشمند است، لیکن پژوهش حاضر نشان می‌دهد همین اقدامات هوشمندانه‌ی روسیه با تکیه بر قدرت نرم و درجهتِ جذب و جلب اذهان عمومی به سمتِ درکی مطلوب از روسیه به عنوان کشوری قدرتمند و اثرگذار در سراسر جهان است. نتایج نشان می‌دهد کمک‌های مالی و بهداشتی روسیه به کشورهای دیگر برای مبارزه با کرونا و همچنین تولید واکسن، سبب شد که قدرت نرم روسیه افزایش یابد و وجهه بین‌المللی آن بهبود یابد و به یک پرستیژ منطقه‌ای و جهانی دست پیدا کند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است

مشاهده مقاله

6. واکاوی سیاست خارجی ترامپ نسبت به افغانستان با تأکید بر توافق‌نامه صلح با طالبان در سال 2020

مهدی هدایتی شهیدانی؛ میلاد سلمانزاده؛ محمدرضا بابایی

دوره 4، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2021.20888.1195

چکیده

با به قدرت رسیدن دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا، بحران افغانستان که از سال 2001 بر سیاست خارجی واشنگتن سایه افکنده است، وارد مرحله جدیدی شد. نکته قابل توجه در این مرحله پذیرش رسمی طالبان به عنوان ... بیشتر با به قدرت رسیدن دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا، بحران افغانستان که از سال 2001 بر سیاست خارجی واشنگتن سایه افکنده است، وارد مرحله جدیدی شد. نکته قابل توجه در این مرحله پذیرش رسمی طالبان به عنوان واقعیتی سیاسی و میدانی در عرصه قدرت در افغانستان است که آمریکا را در مدار رویکرد صلح با طالبان و به دنبال آن پایان دادن به جنگ در افغانستان قرار داده است. هدف اصلی در مقاله حاضر بررسی سیاست خارجی آمریکا در صلح با گروه طالبان است. بر این اساس با بهره‌گیری از روش توصیفی – تحلیلی و منابع کتابخانه‌ای، این سوال اصلی را مطرح می‌کند که سیاست خارجی ترامپ در صلح با گروه طالبان چگونه تبیین می‌شود و مهم‌ترین عوامل موثر بر آن چیست؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ترامپ در انعقاد توافق صلح با طالبان از رویکرد نوانزواگرایی بهره برد که نوعی بین‌الملل‌گرایی گزینشی است و یک سیاست خارجی منفعت‌محور را ارائه می‌دهد. در این چارچوب آمریکا در دوره ترامپ سعی کرد با کمترین هزینه ممکن در افغانستان حضور داشته باشد و بحران در این کشور را مدیریت کند. مهم‌ترین عوامل موثر بر صلح آمریکا و طالبان نیز در دو سطح تغییرات سیاست‌های آمریکا و وضعیت میدانی و سیاست‌های دولت افغانستان قابل بررسی است.

مشاهده مقاله

7. درک رفتار افکار عمومی در سیاست خارجی معاصر

وحید ذوالفقاری

دوره 4، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2021.20953.1197

چکیده

افکار عمومی به مثابه بخشی از زیست سیاسی جوامع و کارگزار روشنگر، شرّ ضروری در سیاست خارجی است. در حالی که رهیافت سنتی با توجیه رازوارگی به عنوان ضرورت سیاست خارجی، تلقی رسانه های جمعی به عنوان عقل منفصل ... بیشتر افکار عمومی به مثابه بخشی از زیست سیاسی جوامع و کارگزار روشنگر، شرّ ضروری در سیاست خارجی است. در حالی که رهیافت سنتی با توجیه رازوارگی به عنوان ضرورت سیاست خارجی، تلقی رسانه های جمعی به عنوان عقل منفصل افکار عمومی و قرائت استعلایی از سیاست خارجی، منکر زیست سیاسی مستقل افکار عمومی است، قرائت نوین با انتقاد از نگاه ویترینی رهیافت سنتی، تکیه بر فرسایش انحصار اطلاعاتی سیاست گذاران در پرتو فرافرآیندهای جهانی شدن و انقلاب شناختی، قائل به تأثیر افکار عمومی بر سیاست خارجی است. اهمّیت افکار عمومی در رهیافت مدرن تا حدّی است که ناسازگاری شناختی بین افکار عمومی و سیاست گذاران خارجی، تصمیم گیری خردمندانه را متزلزل می سازد. در بیان دیگر، دسترس پذیری سیاست خارجی، هزاره سوم را به قرن شهروندی مبدّل ساخت. بر اساس این ملاحظات، تحلیل پیوند بین افکار عمومی و سیاست خارجی به اهتمام اصلی نگاشته جاری بدل شد. برخلاف قرائت علمای روابط بین الملل که افکار عمومی را بی نگرش و کنش پذیر می پندارند، فرضیه پژوهش، افکار عمومی را به عنوان کنش گران خردورزی تلقی می کند که بر حسب محیط و موضوع تصمیم، بر سیاست خارجی اثر می گذارند. پژوهش جاری با استفاده از رهیافت جامعه شناسی کثرت گرا و تز اولویت شناختی، و روش تحلیلی- تطبیقی به آزمون فرضیه مبادرت می کند.

مشاهده مقاله

8. دیاسپورا و واسازی حاکمیت دولت ملی در روابط بین‌الملل معاصر

محسن کشوریان آزاد؛ سید علی منوری منوری

دوره 4، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2021.20323.1171

چکیده

مسئله حاکمیت دو‌لت‌ها در گسترۀ تحولات روابط بین‌الملل همواره یکی از مباحث اساسی مورد بحث اندیشمندان روابط بین‌الملل بوده است. بعد از پایان جنگ سرد و عینیت یافتن جهانی شدن، حوزه مفهومی و نظری روابط ... بیشتر مسئله حاکمیت دو‌لت‌ها در گسترۀ تحولات روابط بین‌الملل همواره یکی از مباحث اساسی مورد بحث اندیشمندان روابط بین‌الملل بوده است. بعد از پایان جنگ سرد و عینیت یافتن جهانی شدن، حوزه مفهومی و نظری روابط بین‌الملل چرخشی به امر معنایی و عرصه سیاست فرهنگی داشته است. در فضای جدید، بسترهای لازم برای مطرح ‌شدن کنشگران سیاسی متعدد فراهم شده و حاکمیت دولت‌ها در روابط بین‌الملل با الهام گیری از چرخه جدید مسئله‌دار شده است. دیاسپورا از جمله مقولاتی است که در فضای جدید به‌عنوان کنشگران فراملی مطرح شده و جایگاه مهمی را در عرصه سیاست بین‌الملل و سیاست خارجی دولت‌ها پیدا کرده است. مقاله در پی آن است تا چگونگی تأثیرگذاری کنشگران دیاسپورا را بر حاکمیت دولت‌ها مورد واکاوی قرار دهد. بنابراین مقاله با روش تحلیل محتوا بر مبنای تکنیک کتابخانه‌ای در پی پاسخ به این پرسش است که در چرخه جدید روابط بین‌الملل کنشگران دیاسپورا چگونه بر واسازی حاکمیت دولت ملی اثرگذار بوده است؟ در پاسخ فرض بر آن است که در روابط بین‌الملل معاصر دیاسپورا در مسئلۀ مرز، هویت، خشونت و عمل دولت‌مداری حاکمیت دولت ملی را بازترسیم کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که حاکمیت دولت ملی در پرتو سیاست و عمل دیاسپورا در چهار مقوله فوق، به شکل‌های متفاوت در حال گذر و بازترسیم خود با رویه‌های جدید است.

مشاهده مقاله

9. مؤسسه امریکن اینترپرایز و اثر آن بر سیاست خارجی ایالات‌متحده آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران

رضا بخشی آنی؛ مجید عباسی(اشلقی)؛ هانیه دانشور

دوره 4، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2021.20789.1192

چکیده

مؤسسه آمریکن اینترپرایز یکی از مهم‌ترین اندیشکده‌ها در شکل‌دهی سیاست خارجی دولت جمهوری‌خواه ایالات‌متحده است و پژوهش حاضر نیز با رویکرد تحلیلی-توصیفی و استفاده از نظریه بازی‌ها نقش این اندیشکده ... بیشتر مؤسسه آمریکن اینترپرایز یکی از مهم‌ترین اندیشکده‌ها در شکل‌دهی سیاست خارجی دولت جمهوری‌خواه ایالات‌متحده است و پژوهش حاضر نیز با رویکرد تحلیلی-توصیفی و استفاده از نظریه بازی‌ها نقش این اندیشکده در جهت‌دهی به سیاست خارجی امریکا علیه ایران را بررسی می‌کند. در این مقاله، گزارش‌های این اندیشکده با رویکرد تحلیلی-توصیفی در خصوص ایران در شش دسته تفکیک‌شده موردبررسی محتوایی قرارگرفته است. سپس با استفاده از رویکرد آماری، جایگاه و سهم ایران از حجم فعالیت‌های این اتاق فکر محاسبه‌شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد خطوط سیاستی مؤسسه آمریکن اینترپرایز در مورد ایران در شش حوزه خاورمیانه، اطلاعات، دفاع، تروریسم، امریکای لاتین و مرکز تهدیدهای حساس و بحرانی تأثیر به سزایی در شکل‌گیری سیاست خارجی دولت ترامپ در خصوص ایران داشته است. با تکیه‌بر داده‌های آماری، حدود ۸۵ درصد از گزارش‌های این مؤسسه متمرکز بر دو حوزه خاورمیانه و تروریسم است که بیشترین تأثیر را در برجسته‌سازی تهدید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ترور سردار سلیمانی و همچنین تدوین راهبرد خروج از برجام توسط دولت ایالات‌متحده داشته است. درنهایت، با بهره‌گیری از نظریه بازی‌ها و تحلیل راهبرد ارائه‌شده از سوی این اندیشکده جهت خروج از برجام نشان داده می‌شود که انتخاب هر گزینه دیگری منجر به کاهش بازده مورد انتظار دولت ایالات‌متحده می‌شود. درنتیجه، خروج از برجام منجر به شکل‌گیری یک تعادل نش در تقابل بین دو کشور می‌شود که هیچ کشوری انگیزه خروج از وضعیت تعادلی موجود را نخواهد داشت.

مشاهده مقاله

10. بازخوانی توماس هابز در روابط بین الملل: واقع گرا یا خردگرا؟

محمد جواد رنجکش؛ سعیده سادات گرامیان

دوره 4، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2021.21075.1205

چکیده

عموما در دیرینه شناسی نظریه یا مکتب رئالیسم،به هابز، ماکیاول یا در متون کلاسیک به کاتیلیای هندی،مکتب شون دزو در چین و در آراء اسلامی به ابن مقفع استناد می شود.ضرورت طرح چنین آرائ و اندیشه هایی را می توان ... بیشتر

مشاهده مقاله

11. تبیین عوامل ژئوپلیتیکی اقتصادی مؤثر بر راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیج فارس

رضا شاملو

دوره 4، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2021.21005.1203

چکیده

امروزه کشورهای دنیا تلاش می‌کنند با بهره‌گیری از عوامل ژئوپلیتیکی نسبت به اتخاذ راهبردهای مناسب در راستای منافع ملّی خود اقدام نمایند. منطقه خلیج‌فارس و کشورهای پیرامونی آن‌ یکی از مناطق حساس و راهبردی ... بیشتر امروزه کشورهای دنیا تلاش می‌کنند با بهره‌گیری از عوامل ژئوپلیتیکی نسبت به اتخاذ راهبردهای مناسب در راستای منافع ملّی خود اقدام نمایند. منطقه خلیج‌فارس و کشورهای پیرامونی آن‌ یکی از مناطق حساس و راهبردی دنیا است که به دلیل ارزش‌های ارتباطی، ژئواکونومیکی، ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. مقاله حاضر با هدف تبیین و شناسایی عوامل ژئوپلیتیکی اقتصادی مؤثر بر راهبردهای دفاعی ج.ا.ایران در حوزه خلیج‌فارس اجرا شده و سعی دارد تا به پرسش اصلی آن «عوامل ژئوپلیتیکی اقتصادی مؤثر بر راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیج‌فارس کدام‌اند؟»» پاسخ دهد. نوع تحقیق، توسعه‌ای و شیوه گردآوری داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز کتابخانه‌ای و اسنادی و میدانی است و با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی و موردی زمینه‌ای تلاش گردیده تا این عوامل اقتصادی شناسایی و نسبت به تأیید و تعیین نقش عوامل آن‌ها (در قالب بسترهای فرصت‌آفرین، تهدید زا، قوت و ضعف) اقدام گردد. در همین رابطه پرسش‌نامه‌های مربوطه بین جامعه آماری 40 نفری به‌صورت تمام شمار توزیع و با استفاده روش‌های تجزیه‌وتحلیل آمار توصیفی و استنباطی و نرم‌افزار SPSS به جمع‌بندی پاسخ‌های تحقیق پرداخته شده است. در نهایت 26 عامل استخراج و معرفی گردید که «وجود ذخایر مناسب نفت و گاز در ایران» و «وجود ذخایر مناسب نفت و گاز در کشورهای منطقه خلیج‌فارس» و «وضعیت اقتصاد ایران به دلیل فشار اقتصادی آمریکا و سایر کشورهای منطقه در قالب تحریم‌های فلج‌کننده» به‌عنوان مهم‌ترین عوامل ژئوپلیتیک اقتصادی مؤثر بر راهبردهای دفاعی ج.ا.ایران در حوزه خلیج‌فارس رتبه‌بندی گردیدند.

مشاهده مقاله

1. تأملی انتقادی به چالش های امنیتیِ روابط اقتصادی ایران و افغانستان

حسین فرزانه پور؛ ناصر یوسف زهی

دوره 1، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1396، ، صفحه 167-192

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2017.1838

چکیده

تقویت و ثبات مناسبات اقتصادی کشورهای یک منطقه، تا حدِّ زیادی منوط به رفع چالش‌های امنیتیِ آنان است. این مهم، درخصوص تعاملات بازرگانیِ ایران و افغانستان نیز که در منطقه ای تنش زا واقع شده اند، صِدق می ... بیشتر تقویت و ثبات مناسبات اقتصادی کشورهای یک منطقه، تا حدِّ زیادی منوط به رفع چالش‌های امنیتیِ آنان است. این مهم، درخصوص تعاملات بازرگانیِ ایران و افغانستان نیز که در منطقه ای تنش زا واقع شده اند، صِدق می کند. مهم تر آنکه، ایران با وجود موانع امنیتیِ منطقه ای و فرامنطقه ایِ کنونی، توانسته در بازار این کشور نفوذ بسیاری یابد. با این حال، روابط اقتصادی فعلیِ دو کشور، به شدّت از چالش های غالباً امنیتی شده تأثیر پذیرفته است. با هدف اثبات این ادّعا، سؤال اصلی نوشتار حاضر و با تمرکز بر سال های 2017-2001م. آن است که مهم ترین چالش ها و محدودیت های امنیتیِ حاکم بر مناسبات اقتصادی ایران و افغانستان در سطوح ملّی، منطقه ای و فرامنطقه ای کدامند؟ در پاسخ باید گفت که تداوم نگاه امنیتی ایران به افغانستان، منازعات منطقه ای پیرامون دو کشور، و امنیتی شدن ژئوپلیتیک و هویت ایران و افغانستان در سطح جهانی توسّط آمریکا، مهم ترین چالش های مدّنظر هستند. تحلیل مذکور، در چارچوب انتقادی نظریه ی امنیتی شدنِ مکتب کپنهاگ، با روش علّی و فنّ گردآوری کتابخانه ایِ اطّلاعات، انجام گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که یکی از علل اصلی عدم رشدِ مناسبات اقتصادی ایران و افغانستان طیّ سال های گذشته، رویکرد امنیتیِ حاکم بر مناسبات تهران-کابل و پویش های امنیتیِ فراملّی بوده است. بر این اساس، ارتقای تعاملات اقتصادی دو کشور می طلبد تا بسیاری از موضوعات و تهدیدات بیش از آنکه در حوزه ی امنیت جای گیرند، می بایست توسّط دولتمردان در حوزه ی سیاست حلّ وفصل شوند.

2. مولفه‌های اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای (در بعد منطقه ای و بین المللی)

سیدمحسن میرحسینی؛ ایرج رحیم پوراصل؛ فاطمه قیمی بشنو

دوره 2، شماره 4 ، پاییز و زمستان 1397، ، صفحه 121-143

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.1970.2120

چکیده

این پژوهش درصدد بررسی راهبرد دفاعی ج.ا.ایران از منظر اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای با استفاده از چارچوب نظری رئالیسم تدافعی می‌باشد. غرب، اهداف دفاعی ج.ا.ایران را در جهت افزایش نسبی قدرت در خاورمیانه ... بیشتر این پژوهش درصدد بررسی راهبرد دفاعی ج.ا.ایران از منظر اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای با استفاده از چارچوب نظری رئالیسم تدافعی می‌باشد. غرب، اهداف دفاعی ج.ا.ایران را در جهت افزایش نسبی قدرت در خاورمیانه می‌داند، درحالیکه نویسندگان پژوهش حاضر براین نظر هستند که اندیشه دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای، بویژه راهبرد دفاع آینده‌نگر در جهت افزایش امنیت نسبی کشور می‌باشد، و در پی پاسخ به این پرسش هستند که؛ راهبرد دفاع آینده‌نگر در اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای بر چه مولفه‌های راهبردی استوار می‌باشد؟ هدف اصلی نویسندگان پرداختن به مبانی، مفاهیم، مولفه‌ها، گونه‌شناسی و جایگاه راهبرد دفاع آینده‌نگر در اندیشه دفاعی معظم‌له می‌باشد. یافته‌های این پزوهش نشان می‌دهد که؛ آیت‌الله خامنه‌ای این راهبرد دفاعی را از طریق گفتمان‌سازی و دیپلماسی‌دفاعی برای عرصه‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مطرح نموده‌ است، و این استراتژی متناسب با پیچیدگی‌ها و تنوع عرصه‌های تهاجم دشمنان، و با توجه به شرایط سیاسی-امنیتی منطقه، درپی تغییرات در صف‌بندی‌ها و تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مطرح گردید و در پایان نیز راهبرد دفاع آینده‌نگر با استراتژی جنگ‌پیش‌دستانه (جنگ‌افغانستان) و پیش‌گیرانه (جنگ‌عراق) مورد مقایسه قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی می‌باشد و داده‌ها و منابع آن به روش کتابخانه‌ای گرد‌آوری شده است

3. واکاوی روابط روسیه و جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر بحران سوریه

ناصر فرشادگهر؛ یاسر قائمی؛ لیلا جمور

دوره 1، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1396، ، صفحه 139-165

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2017.1837

چکیده

روسیه در چارچوب سیاست اوراسیاگرایی، به دنبال تقویت روابط خود با کشورهای خاورمیانه و دستیابی به اهداف و منافع مسکو است. بدین جهت خود را به یک بازیگر کلیدی و مؤثّر در بحران سوریه مبدّل کرد. فعّالیت‌های ... بیشتر روسیه در چارچوب سیاست اوراسیاگرایی، به دنبال تقویت روابط خود با کشورهای خاورمیانه و دستیابی به اهداف و منافع مسکو است. بدین جهت خود را به یک بازیگر کلیدی و مؤثّر در بحران سوریه مبدّل کرد. فعّالیت‌های روسیه در خاورمیانه و درگیری در بحران سوریه، باعث افزایش ارتباط و همکاری با ایران شد. میزان تماس‌های کنونی روسیه و ایران در تاریخ پس از فروپاشی شوروی بی‌سابقه است. مقامات روسیه و ایران یک پایه ی محکم از گفتگو و همکاری دوجانبه را بنا کرده‌اند. امّا با وجود این پتانسیل برای تعامل و همکاری، اتّحاد استراتژیکی بین دو کشور شکل نگرفته و هنوز موانع جدّی وجود دارد که حتّی می‌تواند این همکاری را متوقّف کند. بر این اساس، این پرسش مطرح می‌شود که سیاست اوراسیاگرایی روسیه چگونه بر روابط روسیه با ایران تأثیرگذار بوده است و بحران سوریه چه نقشی در این روابط داشته است؟ فرضیه‌ای که پژوهش بر اساس آن به نگارش درآمده، این است که؛ سیاست اوراسیاگرایی روسیه جایگاه ایران را در سیاست خارجی روسیه پررنگ کرده و روابط نسبتاً تداومی دو کشور در بحران سوریه، باعث تحوّل در روابط تهران-مسکو شده است امّا عوامل ساختاری نظام بین‌المللی و منطقه‌ای مانع از اتّحاد راهبردی و استراتژیک دو کشور گردیده است. پژوهش حاضر با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و اینترنتی و به روش توصیفی-تحلیلی به نگارش درآمده و به منظور مشاهده ی علمی و دقیق یافته‌های پژوهش، از رویکرد نظری واقع‌گرایی ساختاری بهره‌گرفته شده است.

4. بررسی روابط نظامی عربستان و آمریکا و نقش آن در کنشگری منطقه ای عربستان

اصغر جعفری ولدانی؛ حدیث آسمانی

دوره 1، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1396، ، صفحه 93-115

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2017.1835

چکیده

عربستان سعودی و ایالات ‌متّحده ی امریکا، دهه‌های طولانی است که روابط گسترده ی خود را در همه ی عرصه‌ها ازجمله نفت و اسلحه به شکلی تنگاتنگ و استراتژیک حفظ نموده‌اند. عربستان مهم‌ترین واردکننده ی تسلیحات ... بیشتر عربستان سعودی و ایالات ‌متّحده ی امریکا، دهه‌های طولانی است که روابط گسترده ی خود را در همه ی عرصه‌ها ازجمله نفت و اسلحه به شکلی تنگاتنگ و استراتژیک حفظ نموده‌اند. عربستان مهم‌ترین واردکننده ی تسلیحات و تجهیزات نظامی از امریکا می‌باشد و از این طریق سود بسیار زیادی به‌حساب شرکت‌های بزرگ تسلیحاتی این کشور وارد می‌شود. ازآنجاکه در طیّ سال‌های اخیر با افزایش بازیگری عربستان در مناقشات منطقه، این میزان از واردات تجهیزات نظامی چندین برابر افزایش یافته است، سؤال مهم آن است که افزایش حجم و تعداد تسلیحات از سوی عربستان چه تأثیری بر روی ساختار نظامی و قدرت مانور این کشور در عرصه ی تحوّلات منطقه‌ای داشته است؟ این مقاله در چارچوب نظریه ی واقعگرایی و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، درصدد اثبات این فرضیه است که افزایش کمّی در حوزه ی تجهیز ارتش به مدرن‌ترین انواع ادوات و تسلیحات نظامی، به‌تنهایی عامل تعیین‌کننده در افزایش قدرت نظامی یک کشور نمی‌باشد، بلکه باید فاکتورهای مهمّ دیگری همچون دسترسی به دانش روز نظامی، در اختیار داشتن منابع انسانی کافی، هوش نظامی و تولید تاکتیک‌ها و استراتژی‌های نوین جنگی، بومی‌سازی تسلیحات و عدم وابستگی نظامی را در این خصوص در نظر گرفت. عدم توجّه به موارد مذکور و تأکید عربستان سعودی بر روی افزایش کمّیِ صرف، در کنار وابستگی تسلیحاتی و نظامی به قدرت‌های بزرگ -به‌ویژه امریکا- ازجمله عواملی است که سبب شده تا شاهد افزایش مؤثّری در قدرت نظامی این کشور در عرصه ی تحوّلات منطقه‌ای نباشیم.

5. استفاده از باکتری وبا در یمن توسط عربستان از منظر حقوق بین‌المل

علی اکبر رزمجو؛ محدثه رزمجو

دوره 2، شماره 4 ، پاییز و زمستان 1397، ، صفحه 53-68

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2018.2235

چکیده

بیوتروریسم ، به هرگونه اقدام وحشت زا و آسیب رسان گفته می شود که با استفاده از آزادسازی یا انتشار عمدی عوامل بیولوژیک شدیداً بیماری زا ، شامل انواعی از میکروارگانیسم ها و یا سموم بیولوژیک انجام می پذیرد ... بیشتر بیوتروریسم ، به هرگونه اقدام وحشت زا و آسیب رسان گفته می شود که با استفاده از آزادسازی یا انتشار عمدی عوامل بیولوژیک شدیداً بیماری زا ، شامل انواعی از میکروارگانیسم ها و یا سموم بیولوژیک انجام می پذیرد . به کارگیری این عوامل بیولوژیک مخّرب ممکن است در قالب جنگ افزارهای نظامی همچون : بمب ، موشک ، حشره وغیره انجام شود . به هرنوع وسیله ای از این قبیل که به منظور انتشار عمدی ارگانیسم های مولّد بیماری یا فرآورده های بیولوژیک با هدف آسیب و کشتار به کار برده می شود ، جنگ افزار بیولوژیک گفته می شود و معمولا به عنوان بخشی از سلاح های کشتار جمعی شناخته می گردد . با شروع درگیری یمن با عربستان و هم پیمانانش در 25 مارس 2015 پس از حمله ی تروریست های تکفیری به مرکز کشت باکتریایی استان تعز و یافتن یک نوع باکتری مولد وبا در 50 منبع آب شهر هائیتی و مرگ دسته جمعی هزاران نفر دراین شهر واشاعه ی آن در کلّ یمن بسیاری از محافل رسانه ای و سیاسی و فعّالان حقوق بشری در جهان، شیوع وبا دریمن را جنگ بیولوژیک عربستان سعودی در این کشور می دانند . بر اساس مادّه ی 23 و24 معاهده ی 1907 لاهه و بند 2 مادّه ی 35 پروتکل1977منع قانون استفاده از سلاح های بیوتروریستی و بند 20 ،2 و1 مادّه ی 8 اساسنامه ی دیوان کیفری بین المللی با موضوع منع استفاده از سلاح های نامتعارف در مخاصمات بین المللی و کنوانسیون منع استفاده از سلاح های بیولوژیک1972 و موافقتنامه ی 1925 ژنو و کنوانسیون منع توسعه ، تولید وانباشت سلاح های زیستی 1972 و از منظر حقوق بشردوستانه ی بین المللی و قاعده ی حفظ نظم بین المللی ،اقدام عربستان و متّحدانش با روش توصیفی _ تحلیلی و از منظر حقوق بین الملل بررسی می شود .

1. پیامدها و آثار خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در سطوح داخلی ، منطقه ای و بین المللی بر اساس نظریه الکساندر ونت

معزالدین باباخانی تیموری؛ محمد فائقی؛ اعظم قربانخانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 فروردین 1400

http://dx.doi.org/10.22080/jpir.2021.20271.1170

چکیده

خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا که در پی یک همه‌پرسی در سال ۲۰۱۶ رخ داده پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و سیاسی در پی داشته و برگزیت می‌تواند اثرات مهمی در آینده اتحادیه اروپا بگذارد. دراین تحقیق با ... بیشتر خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا که در پی یک همه‌پرسی در سال ۲۰۱۶ رخ داده پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و سیاسی در پی داشته و برگزیت می‌تواند اثرات مهمی در آینده اتحادیه اروپا بگذارد. دراین تحقیق با استفاده از روش سازه گرایی الکساندر ونت به پیامدهای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا توجه شده است از انجایی که شیوه تحلیل سازه گرایی است تنها به پیامدهای مادی این خروج از اتحادیه اروپا توجه نشده است بلکه این پیامدها در حیطه معنا و فرهنگی و هویتی نیز مورد بررسی قرار گرفته است از جمله تقویت جریان های راست گرایانه در داخل بریتانیا و مسئله مهاجران و بیکاری و گسترش تروریسم و بحران هویتی پدید امده در داخل بریتانیا از مهمترین دلائل خروج از اتحادیه اروپا بوده است ،سوال اصلی این پژوهش عبارت است ازاینکه پیامدهای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا دارای چه سویه های مثبت و منفی در سطح روابط بین الملل می باشد؟ و فرضیه این پژوهش عبارت است از اینکه خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا منجر به عدم انسجام گرایی در اتحادیه اروپا نیست بلکه سبب انسجام بیشتر اروپا خواهد شد در مورد مبارزه علیه تروریسم علی رغم کاهش نقش اروپا در شورای امنیت سازمان ملل به دلیل حق وتوی انگلستان و این خروج می تواند در جهت مبارزه با تروریسم و ایجاد فرایند صلح تاثیر گذار باشد در سطح اتحادیه اروپا و روابط بین الملل. کلید واژه: اتحادیه اروپا،برگزیت ، بریتانیا ،سازه گرایی،الکساندر ونت،تروریسم

مشاهده مقاله

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 4 (1399)

دوره 3 (1398)

دوره 2 (1397)

دوره 1 (1396)

1. ارزیابی سیاستِ نهادهای بین المللی در قبالِ اپیدمیِ کرونا در ایران (با تاکید بر اقتصاد سیاسی نوگرامشی گرایی)

چکیده

2. استراتژی نظامی ناتو درمنطقه خاورمیانه پس از 11 سپتامبر2001 تاکنون و رویکرد امنیتی جمهوری اسلامی ایران

چکیده

3. بررسی مقایسه‌ای دیپلماسی عمومی ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه

چکیده

4. رویکرد نوین روسیه نسبت به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس

چکیده

5. سیاست خارجی روسیه درقبال کشورهای دریافت کننده کمک در بحران کووید-19؛ فرصتها و چالشها

چکیده

6. واکاوی سیاست خارجی ترامپ نسبت به افغانستان با تأکید بر توافق‌نامه صلح با طالبان در سال 2020

چکیده

7. درک رفتار افکار عمومی در سیاست خارجی معاصر

چکیده

8. دیاسپورا و واسازی حاکمیت دولت ملی در روابط بین‌الملل معاصر

چکیده

9. مؤسسه امریکن اینترپرایز و اثر آن بر سیاست خارجی ایالات‌متحده آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران

چکیده

10. بازخوانی توماس هابز در روابط بین الملل: واقع گرا یا خردگرا؟

چکیده

11. تبیین عوامل ژئوپلیتیکی اقتصادی مؤثر بر راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیج فارس

چکیده

1. تأملی انتقادی به چالش های امنیتیِ روابط اقتصادی ایران و افغانستان

چکیده

2. مولفه‌های اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای (در بعد منطقه ای و بین المللی)

چکیده

3. واکاوی روابط روسیه و جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر بحران سوریه

چکیده

4. بررسی روابط نظامی عربستان و آمریکا و نقش آن در کنشگری منطقه ای عربستان

چکیده

5. استفاده از باکتری وبا در یمن توسط عربستان از منظر حقوق بین‌المل

چکیده

1. پیامدها و آثار خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در سطوح داخلی ، منطقه ای و بین المللی بر اساس نظریه الکساندر ونت

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

آکادمیا

لینکدین