نقش‌آفرینی ایالات متحده در کریدور زنگزور و پیامدهای آن بر محیط امنیتی قفقاز جنوبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

10.22080/jpir.2025.29879.1442

چکیده

کریدور زنگزور به‌عنوان یکی از پروژه‌های ترانزیتی نوظهور در قفقاز جنوبی، در پی توافق اخیر جمهوری آذربایجان و ارمنستان و واگذاری مدیریت آن به ایالات متحده، به محور جدیدی در معادلات ژئوپلیتیکی و ترانزیتی منطقه تبدیل شده است. با این ملاحظه، سؤال اصلی این پژوهش این است که حضور و نقش‌آفرینی ایالات متحده در مدیریت کریدور زنگزور چه پیامدهایی بر محیط امنیتی قفقاز جنوبی و جایگاه بازیگران منطقه‌ای خواهد داشت؟ فرضیة پژوهش بر این مبنا استوار است که واگذاری مدیریت کریدور زنگزور به ایالات متحده ضمن تقویت پیوندهای آذربایجان و ترکیه، ایجاد مسیرهای ترانزیتی جایگزین و افزایش نفوذ فرامنطقه‌ای، موجب تضعیف کنترل روسیه و محدود کردن نقش ایران در منطقه شده و محیط امنیتی قفقاز جنوبی را به سمت رقابت پیچیده‌تر بازیگران سوق خواهد داد. یافته‌ها نشان می‌دهد که این تحول علاوه بر ایجاد فرصت‌هایی برای همگرایی اقتصادی، توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تسهیل دسترسی به آسیای مرکزی و اروپا، چالش‌ها و ریسک‌های ژئوپلیتیکی متعددی برای ارمنستان، گرجستان، روسیه و جمهوری اسلامی ایران ایجاد می‌کند. آذربایجان و ترکیه از مزایای ژئوپلیتیکی و تسهیل جریان‌های ترانزیتی برخوردار می‌شوند، در حالی که ارمنستان هرچند از کاهش انزوای اقتصادی بهره‌مند می‌شود، بخشی از کنترل خود بر مسیرها را از دست می‌دهد. گرجستان جایگاه ترانزیتی خود را تضعیف‌شده می‌بیند و روسیه و ایران با محدود شدن نفوذ سنتی خود در معادلات منطقه‌ای مواجه می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار