نقش و جایگاه عوامل فرهنگی در همگرایی کشورهای حوزه تمدنی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22080/jpir.2025.29021.1427

چکیده

نقش فرهنگ و عواملی فرهنگی در محیط انسانی، واقعیتی انکارناپذیر است و فضای جغرافیایی همواره تحت‌تأثیر فرهنگ قرار دارد و با توجه به آن شکل می‌گیرد. از سوی دیگر در دهه‌های اخیر، تأثیرپذیری از فرهنگ در عالم سیاست، مقوله‌ای است که مورد توجه سیاستمداران و اندیشمندان قرار گرفته است؛ چراکه مؤلفه فرهنگ در بسیاری از رفتارها و فرآیندهای سیاسی در مقیاس‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی مؤثر می‌باشد که می‌توان از همگرایی منطقه‌ای به عنوان یکی از نمونه‌های آن یاد کرد. حوزه تمدنی ایران، منطقه‌ای است در قاره آسیا که کشورهای موجود در آن از اشتراکات فرهنگی ویژه‌ای برخوردارند، اما تا به امروز به دلایلی همچون تعارض منافع و ایدئولوژی‌های مختلف دولت‌های منطقه و نیز شکل‌گیری هویت‌های ملی مستقل، همگرایی با عامل فرهنگی در این حوزه صورت نگرفته است. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و تحقیقات میدانی مبتنی بر ابزار پرسشنامه خبرگانی، به بررسی نقش فرهنگ در همگرایی کشورهای حوزه تمدنی ایران پرداخته است. در این پژوهش، حوزه تمدنی ایران متشکل از مناطق فلات ایران، آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در نظر گرفته شده و عوامل فرهنگی چهارگانه شامل زبان و گویش، دین و مذهب، نژاد و قومیت و فرهنگ عمومی در این حوزه تمدنی، مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که از میان چهار عامل فرهنگی که ذکر شد، فرهنگ عمومی به علت میزان شمول و جامعیت آن‌ در سطح پهنه تمدنی ایران، از اهمیت بیشتری نسبت به سایر عوامل برخوردار می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار