نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای دانشگاه یزد، ایران

2 دکتری مطالعات آمریکای شمالی، دانشگاه تهران، ایران

10.22080/jpir.2022.23811.1295

چکیده

جنگ 2022 (روسیه – اوکراین) و تعاملات جمهوری اسلامی ایران با اوکراین، می‌تواند روابط ایران و روسیه را تحت تأثیر قرار ‌دهد. مقاله حاضر با پیش فرض قرار دادن گسترش و تمایل به ارتقاء مناسبات دو جانبه ایران - اوکراین و همچنین حساسیت‌های روسیه، در تلاش است به دو پرسش‌: «1ـ گسترش روابط ایران و اوکراین چه تأثیری بر روابط جمهوری اسلامی ایران با روسیه دارد؟»؛ «2 ـ هدف اوکراین از گسترش ارتباطات با جمهوری اسلامی ایران چیست؟» و «3ـ آیا اوکراین به دنبال تعامل با ایران فارغ از نحوه تعاملات ایران با روسیه است؟» پاسخ دهد. رویکرد پاسخگویی تحلیلی- تبیینی است. روش جمع‌آوری اطلاعات و داده ها کتابخانه ای، اسنادی و اینترنتی است. نتایج کلی نشان می دهد که ایران باید ضمن تکیه بر واقعیت های موجود سیاسی - اجتماعی در اوکراین سعی کند از فرصت پدید آمده، بیشترین استفاده را در نزدیکی به اتحادیه اروپا و فرصت سازی در حوزه امنیت انرژی ازجمله انتقال گاز به اروپا را انجام دهد و همچنین ایران سیاست خود را در قبال اوکراین به گونه ای تنظیم کند که خود درگیر چالش های طرف های درگیر (روسیه – اوکراین) نشود؛ چرا که استمرار روابط با روسیه «امتیاز ویژه» در مقابل با غرب است.

کلیدواژه‌ها

آزادی، علی (1401) پیامد‌های جنگ اوکراین برای منافع ایران، اقتصاد نیوز.
https://www.eghtesadnews.com/
برژینسکی، ژبیگینو (1385) پس از سقوط، بازی نهایی در جهان تک قطبی، ترجمه‌ی امیرحسین توکلی، تهران‌: انتشارات سبزان.
بهمن، شعیب (1394) «تأثیر بحران اوکراین بر روابط روسیه و آمریکا»، مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال 16، شماره‌ی 1، پیاپی 61: 78-43.
زادوخین، آ. گ (1384) سیاست خارجی روسیه، خود آگاهی و منافع ملی، ترجمه‌ی مهدی سنایی، تهران: ابرار معاصر.
حافظ نیا، محمدرضا (1385)، افق‌های جدید در جغرافیای سیاسی، تهران: نشر سمت.
حلالخور، مهرداد و آرش سعیدی راد (1401) «روند‌های کلان جهانی؛ تحول و گسترش ژئواکونومیک دریای خزر»، فصلنامهی روابط خارجی، دوره‌ی 14، شماره‌ی 53: 181-159.
خانی، محمد حسن و داوود کریمی پور (1391) «روسیه، دریای خزر و نظام بین‌الملل: ‌گذار استراتژیک»، فصلنامهی آسیای مرکزی و قفقاز، شماره‌ی 78: 24-21.
شیخ الاسلامی، محمدحسن و شیراوند، صارم. (1395). تأثیر کد و بینش ژئوپلیتیک بر مدیریت فدراسیون روسیه در بحران اوکراین. فصلنامه علمی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 22، شماره‌ی 95، صص 131-171.
فلاحی، احسان و عامری، اسداله. (1395). ریشه‌های بحران اوکراین و تأثیر آن بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، دوره 9، شماره 34، صص 65-92.
قربانی، ارسلان (1391) «خرید تسلیحات نظامی و همگرایی منطقه‌ای در خلیج‌فارس مطالعه‌ی مورد شورای همکاری خلیج‌فارس و ایران»، پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره‌ی 1، شماره‌ی 5، صص 73-58.
قوام، سید عبدالعلی (1384) روابط بین‌المللی نظریه‌ها و رویکرد‌ها، تهران: نشر سمت.
علی بیگی، محمد و میترا راه نجات (1397) «زمینه‌های همگرایی و واگرایی ایران، روسیه و اتحادیهی اروپا در قبال بحران غرب آسیا (سوریه)(2011 تا 2016)»، پایان‌نامه‌ی دانشگاه آزاد واحد جنوب تهران، دانشکده علوم سیاسی و حقوق.
کاظمی، سید علی‌اصغر (1377) نظریهی همگرایی در روابط بین‌المللی، تهران: نشر پیک ایران.
کاتز، مارک (1395) مصاحبه با ایراس قابل دسترس در: http://www.iras.ir/fa/doc/interview/
کرمی، جهانگیر و ولی کوزه‌گر کالجی (1393) «الگو‌های ضد هژمونیک ایران، روسیه و چین در آسیای مرکزی»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره‌ی 85: 159-128.
طبری، امید (1387) «عوامل هویتی و تحولات سیاست خارجی فدراسیون روسیه در قبال غرب بعد از پایان جنگ سرد»، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان دانشکده‌ی علوم اداری و اقتصادی.
نونژاد، محمد و کریمی، مرتضی. (1397). تقابل روسیه و آمریکا در اوکراین و ﺗﺄثیر آن بر منافع ملی ایران. فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، دوره 11، شماره‌ی 41، صص 175-145.
Batmanghelidj, E. (2022). There is No Russia-Iran Partnership,https://www.bourseandbazaar.com/articles/2022/7/17/there-is-no-russia-iran-partnership
Deutschehe, Karl W. (1987). Analysis of international relation and ed. Englewood cliffs N. J prinston,
Flanagan, Stephen J. (2013). The Turkey–Russia–Iran Nexus: Eurasian Power Dynamics, https://csis-prod. s3. amazonaws.com/s3fs public/legacy_files/files/publication/131112_Brannen_TurkeyRussiaIranNexus_Web. pdf
Lucas. E. Mitchell. W. (2014). Central European Security after Crimea: The Case for Strengthening NATO’s Eastern Defenses, Center for European Policy Analysis, Report No. 35, pp. 1-12. Available at: http://cepa.org/index/?id=92c2425736b1065fa04616737b9e41b5
Nordberg, M. (1997). Interdependence and National Identity in Ukraine and Belarus”, Southeastern Political Review, Volume 25, No. 4.10.1111/j. 1747-1346.1997. tb00459. x
Hidalgo C. A and Others. (2013). The Product Space Conditions the Development of Nations. Science, https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/0708/0708.2090
Szeptycki, A. (2008). Trade Relations between the Russian Federation and Ukraine, materiały studialne PISM research papers, No. 8, JANUARY 2008, Available at:
https://www.files. ethz. ch/isn/93310/2008_8. pdf
RATHA, DILIP & EUNG JU KI. (2022). Russia-Ukraine Conflict: Implications for Remittance, flows to Ukraine and Central Asia.
Russia’s International Networks: The Impact of the War in Ukraine. (2015). p: 8 available at: https://www.chathamhouse.org/sites/files/chathamhouse/field/field_document/2015-058%20Bosch%20Conference%20Event%20Summary_JC. pdf
Ukraine's Economy Needs Russia, FEBRUARY. (2022). available at: https://www.stratfor.com/analysis/ukraines-economy-needs-russia.
KATZ, MARK N. (2015). Russian-Iranian Relations In The Shadow Of Ukraine, https://lobelog.com/russian-iranian-relations-in-the-shadow-of-ukraine
Miguel, M. B. (2022). Russia’s relationship with Iran in the context of the 21st century geopolitics,https://www.ieee.es/Galerias/fichero/docs_opinion/2022/DIEEEO36_2022_MARBAL_Rusia_ENG. pdf
Sergei, B. (2016). Ukraine ambassador pledges push to lift visa Requirements for Iranians, http://theiranproject.com/blog/2016/08/02/ukraine-ambassador-pledges-push-lift-visa-requirements-iranians/
Tabrizi, A. (2022). Friends with Benefits: Iran and Russia after the Ukraine Invasion, https://rusi.org/explore-our-research/publications/commentary/friends-benefits-iran-and-russia-after-ukraine-invasion
Viktor Y. (2016). http://theiranproject.com/blog/2016/08/06/ex-ukrainian-president-urges-strategic-ties-iran Economic Complexity Index.