نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشجوی کارشناسی ارشد روابطبین الملل/ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان
10.22080/jpir.2022.22030.1241
چکیده
چکیده:
رقابت ایران و عربستان که در سال های گذشته به واسطه بحران یمن در تنش شدید قرار گرفته است. به طوری که از آن به عنوان جنگ سرد تهران و ریاض نام برده شده است. یمن به عنوان حیاط خلوت برای ریاض از اهمیت راهبردی برخودار است و تصرف صنعا پایتخت یمن به دست حوثی ها که از نظر فکری متأثر از انقلاب اسلامی هستند خواب آرام را از مقامات آل سعود سلب کرده است و ایران را متهم به حمایت سیاسی و نظامی از انصارالله یمن می کند. هدف پژوهش بررسی رقابت راهبردی ایران و عربستان در یمن است. پرسش این پژوهش این است که رقابت منطقه ای ایران و عربستان در بحران یمن طی سال های ۲۰۱۱ الی۲۰۲۰ به چه صورتی ترسیم شده است؟ برای پاسخ به پرسش پژوهش، از چارچوب نظری واقع گرایی ساختاری و به طور مشخص از رویکرد موازنه تهدید والت و روش تبینی و از منابع کتابخانه ای و اینترنتی استفاده شده است. فرضیه ما این است که رقابت راهبردی ایران و عربستان را می توان در قالب «جنگ سرد منطقه ای» ترسیم کرد به گونه ای که کشمکش های تاریخی و مذهبی به رقابت ژیوپلیتیکی و در نهایت منجر به جنگ نیابتی در یمن شده است. در این راستا، برداشت تهدید از سوی عربستان در قبال گسترش نفوذ ایران در یمن سبب افزایش تنش در روابط دو کشور شده است.
کلیدواژه‌ها
- آدمی، علی و محمدرضا بهادر خانی (۱۳۹۷)، «الگوی رفتاری عربستان سعودی در منطقه غرب آسیا و تاثیر آن بر منافع و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با مطالعه موردی یمن»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره چهار زمستان، صص ۱-۲۳.
- - ابراهیمی، شهروز و همکاران (۱۳۹۹)، »سیاست موازنه سازی عربستان در برابر ایران در یمن»، فصلنامه علمی - پژوهش برنامه ریزی فضایی، سال دهم، شماره یکم، بهار، صص ۱۰۵-۱۲۲.
- - احمدی، حمید و افسانه خسروی (۱۳۹۵)، «کالبدشکافی تهاجم عربستان به یمن: ژئوپلیتیک، محیط بحران زای داخلی و سیاست بین الملل»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره ۴۶، شماره ۴، زمستان، صص ۸۱۷-۸۳۸.
- - برزگمهری، مجید و همکاران(۱۳۹۸)، «همسویی سازمان همکاری اسلامی با عربستان سعودی برای مقابله با ایران در بحران یمن»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پانزدهم شماره نخست، زمستان، صص۳۴-۷۴ .
- جانسیز، احمد و سجاد بهرامی (۱۳۹۲)، «رقابت منطقه ای ایران و عربستان در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال بیستم، شماره دوم، تابستان، صص ۲۹-۵۴. - حسینی مقدم، ناهید و بهرام یوسفی (۱۳۹۶)، «راهبرد عربستان سعودی در قبال بحران یمن (۲۰۱۵ – ۲۰۱۰)»، مجله بین المللی پژوهش ملل، دوره سوم، شماره ۲۵، دی ماه، صص ۷۹-۱۰۳. - دهشیری، محمدرضا و فرشته معبودی (۱۳۹۶)، «ارزیابی راهبرد جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن»، فصلنامه سیاست های راهبردی و کلان، سال پنجم، شماره نوزدهم، پاییز، ۶۰-۸۰. _ درج، حمید و سید جواد امام جمعه زاده (۱۳۹۸)، «عربستان سعودی و استراتژی سد کردن قدرت ایران در منطقه خاورمیانه (مطالعه موردی؛ تحولات یمن)»، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره ۳۱، تابستان، صص ۱۱۷-۱۴۲. _ رستمی، فرزاد و کامران لطفی و سعید پیرمحمدی (۱۳۹۷)، «جنگ قدرت ها در یمن و امنیت جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، سال یازدهم، شماره ۴۱، بهار، صص ۹-۳۵. - رحم دل، رضا و رضا سیمبر و احمد جانسیز (۱۳۹۸)، «تحلیلی ساختارگرایانه منازعه ایران - عربستان سعودی»، فصلنامه علمی مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی، دوره نهم، شماره سوم، بهار، صص۲۵۶-۲۸۱. _ سمیعی اصفهانی، علیرضا و سید احمد موسوی (۱۳۹۴)، «بررسی تاثیر برتری منطقهای ایران بر الگوی رفتاری عربستان در قبال تحولات یمن»، فصلنامه های سیاسی و بینالمللی، سال ششم، شماره ۴۲، تابستان، صص ۸۵-۱۱۵. _ صادقی، سید شمس الدین و کامران لطفی (۱۳۹۵)، «بحران یمن: جدال ژیوپلیتیکی محور محافظ کاری با محور مقاومت اسلامی»، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی، دوره پنجم، شماره اول، بهار، صص ۴۱-۶۹. - کتاب سبز یمن (۱۳۹۳)، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی. - متقی، ابراهیم و مژگان پازن و مرجان کوه خیل (۱۳۹۵)، نشانه ها و فرآیند تصاعد بحران عربستان در مواجهه با ج. ا. ایران، نامه دفاع، شماره پیاپی ۳۸، شماره دوم، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی - معاونت پژوهش. - نجات و همکاران (۱۳۹۵)، «راهبرد عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن»، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، سال نهم، شماره ۳۳، بهار، صص۱۳۷-۱۷۹. - نیاکویی، سید امیر (۱۳۹۱)، کالبدشکافی انقلاب های معاصر در جهان عرب، چاپ اول، تهران: بنیاد حقوقی میزان. - نیاکویی، سید امیر و احسان اعجازی (۱۳۹۵)، «واکاوی بحران امنیتی در یمن: علل و زمینه ها»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره بیست و هشتم، پاییز، صص ۳۹-۶۲. منابع انگلیسی - Barzagar, Kayhan & Mohammad Reza Aghareb parast(2012),“security Architecture in the Persian Gulf: A comprehensive Appraisal”, Iranian Review of Foreign Affairs, Vol.3. Fall 2012. Pp. 7 – 28. - Dalton, Melize & shah Hijab (2018), “U.S. support for Saudi Military Operations in yemen”, center for strategic and International studies (CSIS). -Duran, Burhanettin & Yilmaz (2013), “Islam, Models and the Middle East: The New Balance of power Following the Arab Spring”, PERCEPTIONS, Winter 2013, Volume XVIII, Number 4, pp.139 - 170. -De vita, L (2019), “The Cold War in Middle East: Then to Now”, Atlantish Perspectief, Volume (6), pp 34-37. -Esfandiary, Dina & Ariane Tabatabai (2016), “Yemen: an Opportunity for Iran-Saudi Dialogue?”, The Washington Quarterly, 155-174. -Gregory, Gause (2014),”Boyond Sectarianism: The New Middle East Cold War”, Brooking Doha Center analysis, Paper number 11, July 2014. - Gimenez cerioli, Luiza (2018), “Roles and International Behaviour: Saudi - Iranian Rivaalry in Bahrain and yemen Arab Spring”, Contexto Internacional, Vol, 40 (2) Maylaug. - Hernandez, Lvo & Shawn Donnelly (2020), “Yemen a possible Strategic Stage for the Rivairly Between Saudi Arabia and Iran Since 2015”, Anastasie Odile Camille Danset. - Heydarian, Richard Javad (2015), “Iran – Saudi Relations: Rising Tension and Growing Rivairy”, Foreign policy Dilemma in Saudi – Iranian Relations, Review of History and Political Science, December 2015, Vol. 3. No. 2, pp. 67 – 79. - Huwaidin, Mohamed Bin (2015), “The Security Dilemma in saudi - Iranian Relations”, Review of History and Political Science, December 2015, Vol. 3, No. 2. pp 67- 79. -Kamkar, Mehdi, Rahman Najafi Sayar (2017), “Saudi Arabia s Foreign Policy: Dialectics of Agent-Strucher”, Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 8, No 2, summer-Fall 2017, pp 51-77. - Kamrava, Mehran (2018), “Hierarchy and Instability in the Middle East Regiobal Order”, International Studies Journal (ISJ), Vol 4, No 4 Spering, 2018, pp. 1 – 35. -Mossalanejad, Abbas (2018), “The Middle East Security and Donald trump s Grand Strategy”, Geopolitics Quarterly, Vo113, No 4. - Raghavan, Sudarsan (2018), “Saudi Arabian Role in Yemen War Comes under yenewed”, Washington post, Oct 31. -Salisbury, Peter (2015), “Yemen and the Saudi-Iranian: Cold war”, The Royal Institute of International Affairs Chatham House, Vol. 2. -Settembrini, Maria (2019), “ The Proxy War between Iran and Arabia: the case of the Yemen Civil War”, Instituto Universitario de Lisboa. -Terrill, W. Andrew (2014), “Iranian Involvement in Yemen” Foreign Policy Research Institute, summer 2014, pp 429-440. - Waltz, Kenneth (1979), “Theory of International Politics”, Vol. 5, New York: McGrawhil. - Walt, Stephen (2008), “Alliance in a Unipolar World”, Survival, Vol. 9. 17. - Walt, Stephen (1987), “The Origins of Alliances”, Ithaca: Cornell University Press.
)