نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
عضو هبات علمی دانشگاه یاسوج
10.22080/jpir.2022.22917.1271
چکیده
اولویت اصلی سیاست خارجی دولت سیزدهم توسعه روابط با همسایگان و کشورهای خاورمیانه اعلام شده است. یکی از حوزه های مغفول مانده در این روابط طی دهه های گذشته موضوع دیپلماسی سلامت بوده است. هدف مقاله حاضر بررسی موانع پیش روی سیاست خارجی ایران برای توسعه دیپلماسی سلامت در خاورمیانه است. بنابراین، سوال اصلی پژوهش این است که مهمترین موانع سیاسی- اقتصادی پیش روی دولت سیزدهم برای پیشبرد دیپلماسی سلامت در خاورمیانه چیست؟ فرضیه اصلی پژوهش بر وجود این موانع در سه سطح ملی، منطقه ای و بین المللی تاکید دارد. برای پاسخ به پرسش اصلی از روش کیفی با رویکرد تحلیلی-تبیینی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد پیگیری دیپلماسی سلامت به همان اندازه که امنیت و سلامت جهانی را تضمین می سازد بر توسعه روابط سیاسی-اقتصادی کشورها نیز تاثیرگذار است و ایران می تواند آن را در اولویت سیاست منطقه ای خود قرار دهد. امروزه نیاز به این بعد از دیپلماسی بیش از گذشته در سیاست خارجی ایران احساس می شود. با توجه به شیوع ویروس کرونا در جهان و ایران گام های برداشته شده در این راستا کافی نیست. برداشتن موانع پیش روی دیپلماسی سلامت نیازمند تصمیمات سخت در حوزه بین المللی، برنامه ریزی در حوزه ملی و تنش زدایی و اعتمادسازی در سطح منطقه ای است.
کلیدواژه‌ها
- ارغوانی‌پیرسلامی، اسمعیلی، محدثه (1398)، «چالش‌ها و موانع دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه»، مجلس و راهبرد، سال 26، شماره 97، صص 71-104.
- 2. باقری دولت‌آبادی، علی؛ شفیعی سیف‌آبادی، محسن (1399)، «سیاست خارجی ایران در عصر کرونا: از دیپلماسی سلامت تا دیپلماسی رسانه‌ای»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 15، شماره 2، صص 7-46.
- 3. خامنه‌ای، سید علی (30/3/1397)، «بیانات در دیدار نمایندگان و کارکنان مجلس شورای اسلامی»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله خامنه ای، آخرین بازیابی 20/4/1397، قابل دسترس در: http://www.leader.ir/fa/speech/21378
- 4. دهقانی‌فیروزآبادی، سید جلال؛ نوری، وحید (1391)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوره اصولگرایی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
- 5. رئیسی، سید‌ابراهیم (13/3/1400)، «رئیسی: اولویت اصلی دولت من سفره مردم است.»، خبرگزاری ایرنا، https://www.irna.ir/news/84353569
- 6. رئیسی، سید‌ابراهیم (24/2/1396)،«اولویت با همسایگان است.»، پایگاه اطلاع رسانی سید‌ابراهیم رئیسی، https://raisi.ir/news/464
- 7. سریع القلم، محمود (1395)، «چگونه مشکلات سیاست خارجی را کاهش دهیم؟»، وب سایت دکتر محمود سریع‌القلم، 11 اسفند 1395، https://sariolghalam.com/2017/03/01
- 8. سریع‌القلم، محمود(1394)، «کالبدشکافی دیپلماسی ایران»،؟»، وب سایت دکتر محمود سریع‌القلم، 28 اسفند 1394، https://sariolghalam.com/2016/03/18
- 9. سیف‌زاده، حسین (1378)، اصول روابط بین‌الملل، تهران: میزان.
- 10. سیف‌زاده، حسین (1384)، سیاست خارجی ایران، تهران: میزان.
- 11. شریعتی‌نیا، محسن (1389)، «ایران‌هراسی، دلایل و پیامدها»، فصلنامه روابط خارجی، سال دوم، شماره ششم، صص 208-1
- طاهری، ابوالقاسم (1384)، «موانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران»، پژوهش حقوق عمومی، دوره 7، شماره 14، صص 21-55.
- طغیانی، مهدی؛ درخشان، مرتضی (1393)، «تحلیل عوامل تأثیرگذاری تحریم‌های اقتصادی بر ایران و راهکارهای مقابله با آن»، راهبرد، شماره ۷۳، سال بیست سوم، صص 146-115
- قوام، عبدالعلی (1378)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، چاپ ششم، تهران: سمت.
- ماتیسن، توبی (1398)، شیعیان عربستان، شیعه، مقاومت، فرقه گرایی، ترجمه ابوذر رفیعی‌قهساره و ابراهیم برزگر، تهران: سرو اندیشه.
- معاونت سیاست خارجی و روابط بین الملل(1382)، «ایران، دیپلماسی اقتصادی و جهانی شدن»، راهبرد، شماره 27، صص 110-127.
- موسوی، سارا؛ باقری دولت‌آبادی، علی (1400)، «تاثیر تحریم‌های اقتصادی بر حقوق سیاسی-اقتصادی و وضعیت سلامت شهروندان کره شمالی»، سیاست جهانی، سال 9، شماره 1، صص 221-254.
- هالستی، ک.جی. (1376)، مبانی تحلیل سیاست بین-الملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم‌سری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
- 1. Adams, Vincanne; Novotny, Thomas E. & Hannah Leslie (2008), “Global Health Diplomacy”, Medical Anthropology, Vol.27, No.4, pp. 315-323
- Akbarzadeh, Shahram (2020), “The Sectarian Divide in Iran–Saudi Relations” in: Luciano Zaccara, Foreign Policy of Iran under President Hassan Rouhani’s First Term (2013–2017), Singapore: Palgrave Macmillan.
- Bagheri Dolatabadi, Ali; Kamrava, Mehran (2021), “Medical Diplomacy and Iranian Foreign Policy”, Sociology of Islam, Vol.9, No.1, pp.1-17.
- 4. Barnett, Michael; Levy, Jack (1992), “Alliance Formation, Domestics Political Economy and Third World Security”, Jerusalem Journal of International Relations, Vol.14, No.4, www.citeulike.org/user/Kirsten494/article/6703182
- 5. Blumenthal Susan J.; Schlissel, Elise (2017), “Health diplomacy: A Prescription for Peace”, Huff Post, https://www.huffpost.com/entry/health-diplomacy-a-prescr_b_73267 6.
- FATF Members and Observers, (2021), The Financial Action Task Force (FATF), http://www.fatf-gafi.org/about/membersandobservers/#d.en.3147
- 7. Fathollah-Nejad, Ali (2020), “Revisiting Rouhani’s School of Thought: A Critical Discussion of Its Developmental and Foreign Policy Doctrines”, in: Luciano Zaccara Foreign Policy of Iran under President Hassan Rouhani’s First Term (2013–2017), Singapore: Palgrave Macmillan.
- 8. Fauci, Anthony S. )2007(, “The Expanding Global Health Agenda: A Welcome Development”, Nature Medicine, Vol.13, No.10, pp.1169–1171.
- 9. Feinsilver, Julie (2010), “Fifty Years of Cuba's Media Diplomacy: From Idealism to Pragmatism”, in: Cuban Studies 41, Catherine Krull and Soraya Castro Marino Pittsburgh: The University of Pittsburgh Press 85-105
- 10. Feldbaum, Harley; Michaud, Joshua (2010), “Health Diplomacy and the Enduring Relevance of Foreign Policy Interests”, PLoS Medicine, Vol.7, No.4, pp.1-4.
- 11. Fidler, David P. (2001), “The globalization of public health: the first 100 years of international health diplomacy”, Bulletin of the World Health Organization, Vol.79, No.1, pp.842-849.
- 12. Gopalaswamy, Bharath (2008), “Iran’s Missile Program”, BASIC Getting to Zero Papers, No. 4, pp.2-3.
- 13. Hanrieder, Wolform (1971), “Foreign Policy and International System: Theoritical Introduction” in: Foreign Policy and International System, Ed James N. Rosenau, New York: The Free Press.
- 14. Hesketh, T., XZ, Wei (1997), “Health in China. From Mao to Market Reform.” Bmj, Vol.314, No.7093, pp. 1543–5.
- 15. High-Risk and Other Monitored Jurisdictions, (2021), The Financial Action Task Force (FATF), Available at: http://www.fatf-gafi.org/countries/#high-risk
- 16. Hosseini Divkolaye, Nasim Sadat; Radfar, Mohammad Hadi; Seighali, Fariba; Burkle, Fredreick(2016), “When Health Diplomacy Serves Foreign Policy: Use of Soft Power to Quell Conflict and Crises”, Disaster Med Public Health Preparation, Vol.10, No.5, pp.724-727.
- 17. Ingram, Alan (2004), “Health, Foreign Policy & Security”, UK Global Health Program Working Paper, No.2, London: The Nuffield Trust and Nuffield Health and Social Services Fund.
- 18. Iranintl (2021), “The Iranian Vaccine Covid-19, is an unsubstantiated claim”, Iran International, 29 July, https://iranintl.com/
- 19. Meridor, D. (2008), “Sixth Session - Iran, Regional Hegemony and Proliferation”, IISS, Available at: http://www.iiss.org.uk/conference
- 20. Nasr, Vali (2006), The Shia Revival: How Conflicts Within Islam Will Shape the Future, Now York: Norton and Company.
- 21. Nivesjö, Jon (2012), “On Economic Sanctions and Democracy: The Function of Economic Sanctions as a Tool to Promote Democratic Development”, Global Political Studies, https://muep.mau.se/bitstream/handle/2043/15931/Jon.Nivesjo.On.Economic.Sanctions.and.Democracy.BA.Thesis.pdf
- 22. OFAC (2021), “OFAC Sanctions List Search”, http://sanctionssearch.ofactreas.gov.
- 23. Owen, Roger (2004), Power and Politics in the Making of the Modern Middle East, New York: Routledge.
- 24. Perteghella, Annalisa (2020), “Coronavirus: Time for Health Diplomacy with Iran”, ISPI (Italian Institute for International Political Studies), 9 April, https://www.ispionline.it/en/pubblicazione/coronavirus-time-health-diplomacy-iran-25459
- 25. Pour Esmaeili, Najmiyeh; Salimi, Hossein; Dehghani Firoozabadi, Seyed Jalal (2021), “Critical and Complementary Review of Buzan’s Regional Security Complex Theory in The Wake of Middle East Regional system”, Geopolitics Quarterly, Vol.16, No.4, pp.135-164
- 26. Public Statement: Iran, (2018), The Financial Action Task Force (FATF), 29 June 2018, http://www.fatf-gafi.org/publications/high-riskandnoncooperativejurisdictions/documents/public-statement-june-2018.html
- 27. Reuters Agency (2021), “Gulf States: Nuclear Talks should Address Iran Missile Programme”, Reuters Agency, 16 June, https://www.reuters.com/world/middle-east/gcc-foreign-ministers-iran-missile-programme-should-be-addressed-nuclear-talks-2021-06-16/ (Retrieved 22 June 2021)
- 28. Rezaei, Farhad (2019), Iran’s Foreign Policy after the Nuclear Agreement Politics of Normalizers and Traditionalists, Ankara: Springer.
- 29. Rosenau, James N. (1971), The Scientific Study of Foreign Policy, New York: The Free Press.
- 30. Schwedler, Jillian; Gerner, Deborah (2008), Understanding the Contemporary Middle East, Boulder: Westview Press.
- 31. Singer, David (1969), “The Level of Analysis Problem” in: International Politics and Foreign Policy, Ed. James N. Rosenau, New York: The Free Press.
- 32. Soltani, Fakhreddin; Naji, Saeid; Ekhtiari Amiri, Reza (2014), “Levels of Analysis in International Relations and Regional Security Complex Theory”, Journal of Public Administration and Governance, Vol. 4, No. 4, pp. 166-171
- 33. Tourani, Sugand; Saalimi, Mohammad; Mousavi, Seyed Masood (2017), “Shaping the Health and Foreign Policy Framework; Lessons: Learned for Global Health Diplomacy in Iran”, EBHPME, Vol.1, No.1, pp. 53-61
- 34. Walt, Stephan (1987), The Origins of Alliance, Ithaca: Cornell University Press.
- 35. Waltz, Kenneth N. (1979), Theory of International Politics, London: Addison-Wesley Series in Political Science.
- 36. Wang, X.; Sun, T. (2014), “China’s Engagement in Global Health Governance: A Critical Analysis of China’s Assistance to the Health Sector of Africa”, Journal of Global Health, Vol.4, No.1, pp.1-4
- 37. WHO (2020), “Health Diplomacy”, World Health Organization, http://www.emro.who.int/health-topics/health-diplomacy/index.html
- 38. Worldometers (2021), “Coronavirus Cases: Iran”, 14 August, https://www.worldometers.info/coronavirus/country/iran/
- 39. Wright, Robin; Baker, Peter (2004), “Iraq, Jordan See Threat to Election from Iran,” Washington Post, December 8, 2004, http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A43980-2004Dec7.html.
- 40. Yazdi-Feyzabadi, Vahid; Amini-Rarani, Mostafa; Delavari, Sajad (2020), “The Health Consequences of Economic Sanctions: Call for Health Diplomacy and International Collaboration”, Archive of Iranian Medicine, Vol.23, No.19, pp.51-53.
)