تبیین تأثیر شکنندگی دولت سوریه بر امنیت داخلی و منطقه ای جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری روابط بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشیار روابط بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

10.22080/jpir.2020.2946

چکیده

آغاز بحران سوریه در سال 2011 و بین المللی شدن آن به واسطه حضور بازیگران ذی نفع منطقه ای و فرامنطقه ای، وقوع خشونت های متعدد داخلی، آواره شدن هزارن نفر از شهروندان سوری، و از بین رفتن زیربنا های اقتصادی آن و ناتوانی این دولت در تأمین نیاز های اساسی شهروندان خود؛ سایه سنگین تهدیدات شکنندگی دولت این سرزمین را در خاورمیانه روز افزون و امنیت بسیاری از دولت های منطقه ای از جمله ایران را متأثر از خود ساخته است. لذا، این پژوهش، با روش تحقیقی توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که شکنندگی دولت سوریه چه تهدیدات امنیتی را فراروی ایران قرار داده است؟ پاسخ موقتی که مطرح شده، این است که برداشت تهدید ایران از شکنندگی دولت سوریه، در دو سطح داخلی و منطقه ای برای آن تهدیداتی را ایجاد کرده است؛ این تهدیدات شامل تهدید تمامیت ارضی و انسجام ملی، تهدید عمق ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی آن و تهدید توازن ایدئولوژیکی در منطقه است. یافته های این پژوهش، براین مبناست که ایران برای جلوگیری از سرریزی تهدیدات شکنندگی دولت سوریه به دو محیط داخلی و منطقه ای خویش علاوه بر متحد شدن با قدرت های فرامنطقه ای مانند روسیه به تقویت محور مقاومت به عنوان بازوی نیابت خویش در منطقه و تلاش برای حفظ دولت اسد بر مسند قدرت با حضور نظامی خود در سوریه، جهت ایجاد توازن تهدید پراخته است. شیوه گردآوری اطلاعات و داده ها در این تحقیق مبتنی بر شیوه کتابخانه ای و اینترنتی است.

کلیدواژه‌ها


اختیاری امیری، رضا (1396). «تأثیر شکنندگی دولت سوریه در تغییر تعاملات امنیتی خاورمیانه»، فصلنامه پژوهش های سیاسی  جهان اسلام، سال هفتم، شماره سوم، ص 155-188.
آدمی، علی؛ کشاورز مقدم، الهام. (1394). «جایگاه مجموعه­ی امنیتی محور مقاومت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه­ مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال چهارم، شماره­ 14.
بصیری، محمدعلی؛ سالدورگر، الهه (1395). «بررسی علل و عوامل شکل­گیری داعش»، فصلنامه­ سیاست، دوره­ 47. شماره­ 3.
بوزان، بری، ویور، اولی (1388). مناطق و قدرت ها، ترجمه رحمان قهرمان پور، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پورسعید، فرزاد (1396). «حرکات جدید داعش در آستانه­ی ورود به دوره­ی پسا موصل»، دیده­بان امنیت ملی، شماره­ 661، فروردین / اردیبهشت 1396.
جانسیز، احمد، بهرامی مقدم، سجاد، ستوده، علی، (1393)،« رویارویی ایران و عربستان در بحران سوریه»، مطالعات سیاسی جهان اسلام، شماره­ 13
دهشیار، حسین(1396)، « بحران سوریه: ابهام استراتژیک آمریکا و فرصت طلبی روس ها»، پژوهش های روابط بین الملل، دوره نخست، شماره هفدهم.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1394)، اصول و مبانی روابط بین الملل (1)، چاپ اول، تهران: سمت.
دهنوی، مهدی، تاج­آبادی، حسین، (1396)، «فدرالیزم عراق و امنیت ملی ایران؛ فرصت­ها و چالش­ها»، فصلنامه­ تحقیقات سیاسی و بین­المللی، شماره­ 18
زیبائی، مهدی (1397)، « نهاد دولت در خاورمیانه عربی پس از حوادث 2011»، فصلنامه دولت پژوهی، سال چهارم، شماره14، ص 37-68..
سیمبر، رضا، ستوده، علی­اصغر، اسمعیلی، علی، (1395)، «راهبرد روسیه در بحران سوریه، (2001-2014)»، فصلنامه­ مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره­ی 9، شماره­ی 2، پاییز و زمستان 1395.
سلیمی، حسین، شریعتی، مجتبی، (1394)،« منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، تداوم و یا انقطاع حمایت از نظام کنونی سوریه»، مجله­ سیاست دفاعی، سال 23، شماره­ 89.
شهریاری، محمدعلی؛ شفیعی، اسماعیل؛ واعظ، نفیسه. (1395). بررسی رویکرد جمهوری اسلامی ایران در سوریه (در چارچوب نظریه­ی بازی­ها). فصلنامه­ تحقیقات سیاسی بین­المللی، شماره­ی 27
عباسی، مجید،(1394)،« بحران سوریه تبلور نظریه­ی واقع­گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایرن»، رهیافت­های انقلاب اسلامی، شماره 32 .
عبدی، عطااله، (1397)،« پیامدهای ژئوپلیتیکی حضور داعش در منطقه­ی محور مقاومت و حوزه­ی نفوذ ایران» کتابخانه­ دیجیتالی دید.
کولایی، الهه، سلطان­نژاد، محمد (1395). «علل و انگیزه­های عملیات نظامی روسیه در سوریه»، فصلنامه­ مطالعات راهبردی، سال 19، شماره­ی 3، شماره­ی مسلسل 73.
مرادی، اسدالله، شهرام نیا، امیر مسعود (1396). «بحران سوریه و امنیت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های راهبردی سیاست، سال چهارم، شماره 15، پیاپی 45.    
مسعود نیا، حسین، فروغی ، عاطفه، چلمقانی، مرضیه (1397). «ترکیه و بحران سوریه؛ از میانجیگری تا حمایت از مخالفان دولت»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال اول، شماره 4، صص 83-110
نظامی­پور. قدیر؛ شادمانی، مهدیه؛ اخوان، منیژه (1395). «ارزیابی چگونگی راهبرد نوین مستتاری ایران در مقابله با گروه­های تکفیری در سوریه»، فصلنامه­ پژوهش­های حفاظتی امنیتی، سال پنجم،شماره­ 18.
Ayoob, Mohammed (2020), “Political Islam: Image and Reality,” World Policy Journal, Vol 21, No. 3.
Ayoob, Mohammad, (2018), “Defining Security: A Subaltern Realist Perpective “, Foreign policy, No, 145.
Azani, Eitan, (2019(, Hezbollah: The Story of the Party of God, from Revolution to Institutionalization,  New York: Palgrave MacMillian.
Anderson, John (2020), “Religion and International relations”, Issues In International Relations, Vol.1, No.2.
Akbarzadeh, Shahram, (2017), “ Iran's Uncertain Standing in The Middle East”, The Washington Quarterly,Vol,1(2).
Aghazadehkhoei, M, (2018), “Iran's security and the Islamic state Through the lense of copenhagen school”, Studies in conflict and Terrorism, Vol.1(3).
Bartell, Dawn and Gray David, (2012),” Conflict in syria and the opportunity Community”, Golobal security Studies, Vol 3(4).
Brookings, (2018)” Beyond Sectarianism:  The New Middle East Cold war”, http://www.brokings.edu, (Number 11, July 2018).
Baker, Raymond William (2019), Islam without Fear: Egypt and the New Islamists, Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
Bayat, Asef  (2017), “The Coming of a Post‐Islamist Society”, Critique: Journal for Critical Studies of the Middle East, Vol. 5, No.9, pp 43-52.
Bayat, Asef (2018), “What is Post-Islamism?”,  IsIM Review,Vol. No.2, pp 111-137.
Brown, Steve (2018), “Resident boy Adeel, 8, plays in front of the compound where US Navy SEAL commandos reportedly killed al Qaeda leader Osama bin Laden in Abbottabad”, World Policy Journal, Vol 21, No. 3.
Esfandiary, Dina, & Tabatabaii, Arain, (2018), “ Iran's ISIS Policy”, The Royal Inistitute of Internation Al Affairs, Vol 91(1).
Friedman, George ,(2019) “,Why Syria Matters to You. ” Mouldin Economics,Sept.
Granmayeh, Elie, (2017), “ Iran's Strategy  Againist The Islamic State”, in Julien Barnes-Dacey, Lens, European Council on Foreign Relation.
Goodarzi, Jubin, (2013), “ Syria And Iran: Alliance Cooperation in A Changing Regional Environment”, Ortadogu Enutleri, Vol 14(2).
Goodarzi, Jubin, (2019), “ Iran: Syria As The First Line Of Defence”, in Julien Bames -Dancey, & Daiel, Levy (Eds), The Regional Straggle for Syria, Euopean Council on Foreign Relations.
Harriet, Ephraim, (2018), “ Arab League Urges Joint UN-Arab Peacekeeping Mission in Syria”, The Guardian, Http:Www.Guardian.Co.Uk.
Heydemann, Steven, (2018), “Beyond Fragility: Syria and  the Challenges of  Reconcteraction”, Foreign Policy of Brookings.
Hirschkind,Charles (2020), What Is Political Islam?”,  Middle East Report, No. 205. pp 125-167.
Hourani, Albert, (2018), Arabic Thought in the Liberal Age; 1798-1939, Cambridge University Press, Cambridge, p. 115.
Hubbard, Ben, (2020), “Islamist rebels create dilemma on Syria policy”, World Policy Journal, Vol 21, No. 3.
Laub, Zachary, and Jonathan Masters, (2019), “Al-Qaeda in the Islamic Maghreb (AQIM)”, Council on Foreign Relations. Accessed January 8.
Lauziere, Henri (2020), “Post-Islamism and the Religious Discourse of Abd Al-Salam Yasin”,  International Journal of Middle East Studies, Vol. 37, No.2, pp 241-261.
Lisner, Matthew,(2016), Failed State and the Effects of Instablity, Rutgers, the State Universiry of New Jersey.
Nerguizian, Aram, (2016), “ USA and Iranian Strategic Competition”, International Strategic Studies Center, CSIS .
Walt, Stephen m, (1987), The Origins of Alliance , Cornell University press.
Walt, Stephen, (2008), "Alliance in a Unipolarubid," World Politics Magazin, Vo., 39(2).
Zachary, Masters, J., (2016), “ Islamic State in Irag And Greater Syria ”,Council on Foreign Policy Relation.