نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا شاملو ¹
• عبدالرضا فرجی راد ²

¹ دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی نظامی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران

² دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

تنگه هرمز یکی از تنگه‌های حساس و راهبردی دنیا است که به دلیل ارزش‌های ارتباطی، ژئواکونومیکی، ژئواستراتژیکی و ژئوپلیتیکی عامل جغرافیایی مؤثری در موازنۀ قدرت و تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی محسوب می‌گردد. از آنجا که این تنگه دروازه اصلی تجارت بین‌المللی ایران و همسایگان جنوبی آن به آب‌های آزاد، صدور انرژی و تمرکز سیاست خارجی منطقه‌ای و بین‌المللی است، بروز هرگونه بحران و تنش در آن منجر به تأثیرگذاری در سطح منطقه و جهان می‌گردد. هدف این پژوهش، تبیین اهمیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی تنگه هرمز و پیامدهای سیاسی – اقتصادی تنش در این تنگه استراتژیک است. داده‌ها با استفاده از روش کتابخانه‌ای گردآوری گردیده و با روش استفاده از توصیفی کیفی سعی دارد به ارائه پاسخ یه سؤال این تحقیق که «اهمیت استراتژیکی و ژئوپلیتیکی تنگه هرمز چیست؟ و ایجاد تنش در آن چه پیامدهای سیاسی و اقتصادی در عرصه منطقه‌ای به دنبال دارد؟» بپردازد. یافته‌های پژوهش نشان داد تنگه هرمز بدون تردید، یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مناطق جهان در نگرش‌های ژئوپلیتیک و محاسبات استراتژیک می‌باشد. تنگه هرمز تا زمانی راهبردی است که جریان انتقال انرژی از آن با امنیت و بدون تنش در بین کشورهای منطقه صورت پذیرد. ایجاد تنش در این تنگه حیاتی و بروز هرگونه ناامنی تردد در آن، آثار زیانباری و جبران‌ناپذیری از قبیل حضور و مداخله قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای، ناامنی در تردد کشتی‌ها، فشار اقتصادی و سیاسی بر کشورهای حوزه خلیج‌فارس، افزایش قیمت نفت، تزلزل اقتصاد جهان، بحران‌های سیاسی، اقتصادی و انرژی در سطح جهانی و منطقه‌ای را در پی خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

• خلیج فارس
• تنگه هرمز
• تنش
• ژئوپلیتیک
• ژئواستراتژیک