نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین رفیع ¹
• مجید عباس زاده مرزبالی ²

¹ دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

² دکتری علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

چکیده

جهانی‌شدن فرایندی منسجم و یکپارچه می‌باشد که تأثیرات خود را در عرصه‌های مختلف زندگی بشری ازجمله هویت ملی نشان داده است. این فرایند ازطریق ابزارهای مختلف، به­ویژه فضای مجازی، توانسته است ازیک­سو موجبات شکل‌گیری هویت­های فراملی را فراهم کرده و ازسوی‌دیگر هویت­­های فروملی(قومی) را تقویت کند که این مسائل روی­هم­رفته هویت ملی را در جوامع گوناگون با چالش مواجه ساخته است. نکته­ی مهم در این­جا این است که هویت ملی ایران به‌عنوان هویتی کهن و تاریخی نیز درحال­حاضر با چنین چالش‌هایی مواجه شده است؛ به­طوری­که نفوذ فرایند جهانی­شدن و فضای مجازی به ایران توانسته است از یک­سو بر گرایش بسیاری از اعضای جامعة ایران نسبت به ابعاد اصیل‌ترِ هویت ملی­‌شان یعنی ایرانیت و اسلامیت‌ تأثیر منفی گذاشته و درمقابل بر گرایش آن‌ها نسبت به بُعد مدرن هویت‌ ملی(هویت جهانی) بیفزاید و ازسوی‌دیگر موجب افزایش گرایش تعداد زیادی از اعضای گروه‌های قومی ایرانی نسبت به هویت قومیشان شده و بر گرایش آنان نسبت به هویت ملیشان تأثیر منفی بگذارد. به باور مقالة حاضر، استمرار این وضعیت درصورت عدم اتخاذ و اجرای سیاست­های مناسب و کارآمد ازسوی دولت جمهوری اسلامی ‌می‌تواند به تضعیف هویت ملی ایران بینجامد. از دیدگاه این پژوهش، دولت مذکور می‌تواند با اتخاذ سیاست‌های مناسب و کارآمد به مقابله با چالش­های فوق پرداخته و موجبات تقویت گرایش اعضای جامعة ایران نسبت به هویت‌ ملی‌ خود و تحکیم هویت ملی ایران را فراهم نماید. لازم به ذکر است که در این مقاله از روش توصیفی–تحلیلی بهره برده شده است.

کلیدواژه‌ها

• هویت ملی ایران
• جهانی‌شدن
• فضای مجازی
• هویت‌ فراملی
• هویت قومی