نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا سیمبر ¹
• دانیال رضاپور ²

¹ استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

² دکتری روابط بین الملل دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

چکیده

آسیای مرکزی که بخش جنوبی قلمرو هارتلند را در نظریه مکیندر تشکیل می­داد در دوره جنگ سرد جزو قلمرو سیاسی- ژئوپلیتیک شوروی بود. با فروپاشی شوروری، این منطقه هویت جغرافیایی- سیاسی مستقل پیدا کرده و به عنوان فضای فاقد قدرت تاثیرگذار، به عرصه رقابت قدرت­های منطقه­ای و فرامنطقه­ای تبدیل شد. بعد از استقلال این کشورها، روسیه نسبت به سرنوشت آن­ها توجه زیادی نداشت و این مسئله سبب شد تا سایر قدرت­ها در پی گسترش نفوذ خود در کشورهای آسیای مرکزی برآیند؛ اما چندی نگذشت که روسیه توجه خود را به این منطقه معطوف و تلاش کرد تا با ایجاد همگرایی گسترده امنیتی، مانع حضور سایر قدرت­ها در آسیای مرکزی بشود. روند پیچیده منطقه­گرایی این پرسش­ را مطرح می­کند که «سیاست­های روسیه درچه زمینه­هایی باعث همکاری و در چه مواردی اختلاف و رقابت با کشورهای آسیای مرکزی را رقم زده است؟» ادعای این مقاله این است که، فضای حاکم بر منطقه در چارچوب ژئوپلیتیک زمینه­ساز همکاری روسیه با کشورهای آسیای مرکزی در حوزه­ امنیتی شده است ولی در حوزه­ اقتصادی و انرژی با دیپلماسی اقتصادی چین زمینه­ساز رقابت سازنده، همکاری محدود و گاهی اختلاف بین روسیه و کشورهای این منطقه شده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی است که در جمع آوری اطلاعات از منابع اسنادی – کتابخانه­ای و تارنماهای معتبر فضای مجازی استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

• روسیه
• آسیای مرکزی
• خارج نزدیک
• وضعیت ژئوپلیتیکی
• منطقه‌گرایی