نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه صداوسیما، تهران، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین الملل دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
بیوتروریسم ، به هرگونه اقدام وحشت زا و آسیب رسان گفته می شود که با استفاده از آزادسازی یا انتشار عمدی عوامل بیولوژیک شدیداً بیماری زا ، شامل انواعی از میکروارگانیسم ها و یا سموم بیولوژیک انجام می پذیرد . به کارگیری این عوامل بیولوژیک مخّرب ممکن است در قالب جنگ افزارهای نظامی همچون : بمب ، موشک ، حشره وغیره انجام شود . به هرنوع وسیله ای از این قبیل که به منظور انتشار عمدی ارگانیسم های مولّد بیماری یا فرآورده های بیولوژیک با هدف آسیب و کشتار به کار برده می شود ، جنگ افزار بیولوژیک گفته می شود و معمولا به عنوان بخشی از سلاح های کشتار جمعی شناخته می گردد . با شروع درگیری یمن با عربستان و هم پیمانانش در 25 مارس 2015 پس از حمله ی تروریست های تکفیری به مرکز کشت باکتریایی استان تعز و یافتن یک نوع باکتری مولد وبا در 50 منبع آب شهر هائیتی و مرگ دسته جمعی هزاران نفر دراین شهر واشاعه ی آن در کلّ یمن بسیاری از محافل رسانه ای و سیاسی و فعّالان حقوق بشری در جهان، شیوع وبا دریمن را جنگ بیولوژیک عربستان سعودی در این کشور می دانند . بر اساس مادّه ی 23 و24 معاهده ی 1907 لاهه و بند 2 مادّه ی 35 پروتکل1977منع قانون استفاده از سلاح های بیوتروریستی و بند 20 ،2 و1 مادّه ی 8 اساسنامه ی دیوان کیفری بین المللی با موضوع منع استفاده از سلاح های نامتعارف در مخاصمات بین المللی و کنوانسیون منع استفاده از سلاح های بیولوژیک1972 و موافقتنامه ی 1925 ژنو و کنوانسیون منع توسعه ، تولید وانباشت سلاح های زیستی 1972 و از منظر حقوق بشردوستانه ی بین المللی و قاعده ی حفظ نظم بین المللی ،اقدام عربستان و متّحدانش با روش توصیفی _ تحلیلی و از منظر حقوق بین الملل بررسی می شود .
کلیدواژهها
- احمدی، حمید، خسروی، افسانه، 1395، «کالبدشکافی تهاجم عربستان به یمن : ژئوپلیتیک، محیط بحران زای داخلی و سیاست ملی» ، فصلنامه سیاست، دوره ی 46، شماره 4، زمستان.
2 . حاتمی، حسین، 1389، «مروری بر بیوتروریسم و دفاع بیولوژیک»، مطالعات بین المللی پلیس ، شماره 1.
- حیدری، جهانگیر، 1394، اهمیت استراتژیک یمن و تاریخ تقابلات عربستان با این کشور.
4 . حسن تاش، سید غلامحسین، 1394، کشور یمن و جهان نفت، مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی.
- حسین پور، نادر، بتول، گرگین، چمکوری، محمد ، 1396، «بررسی حمله ائتلاف عربی تحت رهبری عربستان به کشور یمن و نقض حقوق بشردوستانه»، ماهنامه پژوهش ملل.
6 . حسینی مقدم، ناهید، یوسفی، بهرام (1396)، راهبرد عربستان سعودی در قبال بحران یمن، ماهنامه پژوهش ملل.
- حیدری، عادل، 1395، بررسی مداخله نظامی و تجاوز عربستان سعودی به خاک یمن از منظر حقوق بین الملل، سومین کنفرانس بین المللی علوم و مهندسی.
8 . خضری، احسان، صفوی، سید حمزه، پرهیزکار، امین، 1394، «ریشه یابی منازعات ایران و عربستان»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی، شماره 23.
9 . خبرگزاری صداوسیما ۲۹ مرداد ۱۳۹۶رجوع شود به سایت.
10 . ساعد، نادر (1386)، حقوق بشردوستانه و سلاح های هسته ای، موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهردانش ، بی چا.
11 . سلیمی ترکمانی، حجت،(1391)، «جرم انگاری کاربرد سلاح های هسته ای در چارچوب حقوق بین الملل بشر محور در حال ظهور»، فصلنامه حقوق کیفری، ش 1.
- احمدی، حمید، 1390، موج سوم بیداری عرب، ریشه یابی قیامهای اخیر در کشورهای عربی، پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، 3 اردیبهشت.
- شاه حسینی، محمدحسن (1380)، بیوتروریسم، شبح جنگهای بیولوژیک، پژوهشکده طب نظامی، شماره 3، زمستان.
- شجاعی، سمانه، سعادت ملائی، زهرا، مولایی راد، احمد، 1392، امکان سنجی تشخیص عوامل میکروبی موجود در سلاحهای بیولوژیک بر پایه بیوسنسور، اولین همایش سراسری محیط زیست، انرژی و پدافند زیستی.
- شمس الدین سعید، محدثه (1395)، آگروتروریسم: نسل جدید جنگ افزارهای بیولوژیکی، همایش ملی دانش و فناوری علوم کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست ایران.
16 . دورمن، کنوت و دوسوالدبک، لوییس و کولپ، رابرت (1393)، عناصر جنایات جنگی در اساسنامه دیوان بین المللی کیفری، ترجمه زهرا جعفری و زهرا محمودی و پریسا سفیدپری، انتشارات مجد، ج1.
- داوودی فرد، مهدی، حبیبی، داوود، داوودی فرد، فرهاد (1392)، روح جنگ های بیولوژیک ، همایش ملی پدافند غیرعامل در بخش کشاورزی.
- رمضانی، روح الله (1380 )، چارچوب تحلیلی بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران : نشر نی.
- رسولی، حسن، نجفی، سجاد (1393)، بیوتروریسم و جنگهای بیولوژیک : فرصتها و چالش ها، اولین کنگره ملی زیست شناسی و علوم طبیعی ایران.
- زاخیم، داوود (1391)، بهار عربی به کجا می رود، تحلیل ها و دیدگاه ها از نگاه تحلیل گران آمریکایی پیرامون بیداری اسلامی، مرکز مطالعات بین المللی فرهنگی، تهران، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
- زارع نژاد، داوود (1396)، انواع سلاحهای شیمیایی، میکروبی، هسته ای و راههای مقابله، هفتمین همایش سراسری پدافند جنگ های نوین.
- صدقی، ابوالفضل (1382)، «دفاع در برابر جنگ بیولوژیک و بیوتروریسم»، مطالعات راهبردی بسیج ، بهاروتابستان، شماره 18 و 19.
- افشاری، محمود، 1396، «بررسی موقعیت یمن در سیاست خارجی عربستان سعودی»، فصلنامه پژوهشنامه مطالعات راهبردی در علوم انسانی و اسلامی.
- صادقی، حسین، احمدیان، حسن، 1389، دگرگونی جایگاه منطقه ای یمن، امکانات و چالش ها، راهبرد، سال نوزدهم ، شماره 56.
- صالحی، حسن،1392، بررسی سلاحهای بیولوژیکی نوین و ارائه راهکارهای مدیریت بحران در مقابله با بیوتروریسم ، همایش ملی پدافند غیرعامل در بخش کشاورزی.
- طبق آمار مرکز حقوقی، حقوق و توسعه در 25 مارس 2017 رجوع شود به سایت.
- طبق آمار سازمان ملل در 25 مارس 2017 رجوع شود به سایت.
- فاطمی، سیدمسیح، حویزه تمیمیان، ندا، آستارکی، روزبه، 1389، سموم میکروبی : استراتژی جدید در درمان عفونتهای میکروبی قابل انتقال از طریق موادغذایی و جنگهای بیولوژیکی، اولین همایش کشوری دانشجویی عوامل اجتماعی مؤثر برسلامت
- فاضلی نیک، فاطمه، مظفری سیبنی، خدیجه، 1396، بیوتروریسم، سلاحی خاموش (نگاه جرم شناسانه به بیوتروریسم در حقوق بین الملل و نظام حقوقی ایران ) ، کنفرانس ملی تحقیقات علمی جهان در مدیریت، حسابداری، حقوق و علوم اجتماعی.
- قاسمی فرد، علی، آذرپندار، احمدرضا (1396)، «پیش بینی خطر اشاعه سلاح های بیولوژیکی مبتنی بر فناوری نانو : چالش های رژیم بین المللی کنترل تسلیحات»، ماهنامه پژوهش ملل.
31 . کرمی، علی (1384)، «بررسی فهرست عوامل بیولوژیک انسانی مرتبط با کنوانسیون خلع سلاح بیولوژیک»، پژوهشکده طب رزمی، شماره 7.
32 . گرزین، عبدالرضا (1396)، «چگونگی مقابله با سلاحهای ناتوان ساز از منظر پدافند غیرعامل»، دومین همایش ملی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل.
- لیتل، ریچارد (1389)، تحول در نظریه های موازنه قوا، ترجمه غلامعلی چگینی زاده، انتشارات مؤسسه ابرار معاصر.
- امیردهی، علیرضا (1389)، یمن از حاکمیت سیاسی تا روابط با جمهوری اسلامی ایران ، اندیشه تقریب، شماره 23 .
- مرکز آمار انجمن ایرانیان سازمان ملل متحد 25 مارس 2017 رجوع شود به سایت.
- هاشمی نسب، سعید (1388)، بررسی تحولات اخیر یمن، پژوهش های منطقه ای، شماره 2.
- یکتاسرشت، آزاده (1393)، دفاع بیولوژیک در برابر طاعون به عنوان سلاح بیولوژیک، اولین کنفرانس بین المللی مهندسی محیط زیست.
- ابراهیمی، مسلم، خیری، محمدباقر، دلبری، سیداحمد (1396)، نقش پدافند غیرعامل در جنگ نوین با مطالعه موردی سلاحهای بیولوژیک، هفتمین همایش سراسری پدافند جنگ های نوین.
- احمدیان، حسن، زارع، محمد (1390)، استراتژی عربستان سعودی در برابر خیزش های جهان عرب، فصلنامه ره نامه سیاست گذاری، سال دوم ، شماره دوم.
40 . بهزادنیا، محمدجواد، بهزادنیا، محمدمهدی (1381)، بیوتروریسم، شناخت و تمهدیدات مبارزه با آن، کنگره سراسری طب نظامی، مهرماه.
- جعفری، غلامحسین، امیری، حمیدرضا (1396)، بررسی عوامل و روش های بیوتروریسم شیمیایی و میکروبی در جنگهای نوین ، هفتمین همایش سراسری پدافند جنگهای نوین.
42 . جعفری ولدانی، اصغر (1388)، «عربستان و رؤیای تسلط بر یمن»، فصلنامه رهیافتهای سیاسی و بین المللی ، شماره17.
www.unairan.org
- Christopher GW,1997, et al:Biologic Biological Warfare: A historical perspective. JAMA
- Cordesman,Anthony H,(2006),preliminary lessons of the Israeli _ Hezbollah war working pepar .csis.august 17.
3 . Eitzen EM Jr, Takafuji ET,1997. Historical overview of biological warfare. In: Sidell FR, Takafuji ET, Franz DR, (eds). Medical Aspects of Chemical and Biological Warfare. Washington, DC: Office of the Surgeon General, Borden Institute, Walter Reed Army Medical Center;
4 . Gordon Tc .and Nielsen b. 1986 .biological terrorism . mil med
5 . Gazali abdus sattar,(2015).the U.S Geostrategic objectives behind the war in yemen aliazeera.
6 . Halliday.Fred(2011).Yemen travails of unity .open democracy (april 5).
7 . Joint non ,1999, lethal weapons program.
8 . lqbal S, 1998,.israels diabolical genetic weapons target arabs London.muslimedia. Dec
- McNeil DG Jr,2017. More than 500,000 infected with cholera in Yemen. , New York Times. August 14.
10 . Riedel S.2004, Biological warfare and bioterrorism: a historical review. Proc (Bayl Univ Med Cent).
11 . Rotz Ld.khan AS.Lillibridge SR.Osrotroff SM and hughes jm, 2002,public health assessment of potential terrorism agents.emergin iinfectious disease feb.8(2).
12 . Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI). The Problem of Chemical and Biological Warfare, CB Disarmament Negotiations, 1920–1970. Vol 4. New York: Humanities Press; 1971.1973.
13 . United States. Arms Control and Disarmament Agency. Arms control and disarmament agreements: texts and
histories of the negotiations. Washington, DC: U.S. Arms Control and Disarmament Agency(DARPA); 1996 .
- UN-Water Global Analysis and Assessment of Sanitation and Drinking Water. 2015,Geneva: WHO/UNICEF,
15 . WHO Group of Consultants. Health Aspects of Chemical and Biological Weapons. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 1970.
16 . Walt, Kenneth (2000),structural realism after cold war . International security .vol.18.no.1
- Walt, Stephen M. (1988), "Testing Theories of Alliance Formation: The Case of Southwest Asia", International Organization, Vol. 42, No. 2.
- Weekly update — cholera in Yemen, 2017. Geneva: World Health Organization, 27 July.